Somali ve Mısır, Kahire’de Savunma ve Güvenlik İşbirliği Anlaşması imzalayarak ikili ilişkilerini güçlendirdi ve bölgesel güvenlik işbirliğinde yeni bir dönemin sinyallerini verdi. Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’nin huzurunda imzalanan bu anlaşma, Afrika Boynuzu’nda artan gerilimin ele alınmasında önemli bir adım olarak öne çıkıyor.
Mısır’ın başkentinde gerçekleştirilen üst düzey bir toplantıda sonuçlandırılan bu anlaşma, Somali’nin savunma kapasitesini güçlendirmek amacıyla askeri işbirliğini ve ortak girişimleri artırma taahhüdü içeriyor.
Savunma anlaşması, Somali’nin karmaşık bir jeopolitik ortamda, özellikle Etiyopya ile gergin ilişkiler yaşadığı bir dönemde imzalandı. Bu yılın başlarında Etiyopya, Somali’nin ayrılıkçı bir bölgesi olan Somaliland ile tartışmalı bir anlaşma imzalayarak Somaliland’ın kıyı şeridinin stratejik bir bölümünü deniz üssü için kiraladı. Somali, egemenliğine yönelik bu ihlali şiddetle kınadı.
Bu gelişmeler karşısında Mısır, Somali’nin toprak bütünlüğüne güçlü bir destek verdi. Cumhurbaşkanı El-Sisi, Mısır’ın Somali’nin birliğine olan bağlılığını vurguladı ve “Mısır, Somali’nin içişlerine yönelik her türlü müdahaleye kesinlikle karşı durmaktadır. Somali’deki kardeşlerimizi egemenliklerini savunmaları konusunda desteklemeye kararlıyız” dedi.
Bu anlaşma, Mısır’ın Somali’deki askeri varlığını genişletme çabalarının bir parçası olarak ve Afrika Boynuzu’ndaki güvenlik durumunun değiştiği bir dönemde imzalandı. Afrika Birliği, Ocak 2025’te ATMIS’ten AUSSOM’a geçerken, Mısır bu değişimde önemli bir barışı koruma gücü olarak Etiyopya’nın yerini almayı hedefliyor. Bu stratejik yeniden yapılanma, Kahire’nin Etiyopya’nın bölgesel etkisini dengeleme kararlılığını yansıtıyor. Bir zamanlar bölgede tartışmasız bir güç olan Etiyopya, artık kendi etkisinin sınırlarına dayanarak giderek daha fazla izole oluyor.
AUSSOM, Afrika Birliği Somali Misyonu (African Union Somalia Mission) Somali’de güvenliği ve istikrarı sağlamak amacıyla Afrika Birliği tarafından yürütülen bir misyon olarak planlanmaktadır. Bu misyon, ATMIS’in (Afrika Birliği Geçiş Misyonu) 2025’te sona ermesinin ardından devreye girecek ve Somali’deki güvenlik ve barış çabalarını desteklemeye devam edecektir.
Savunma anlaşması, Mısır’ın Afrika Boynuzu’ndaki etkisini artırma stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Mısır, su güvenliğine yönelik tehdit olarak gördüğü duruma karşı, Nil Havzası’ndaki diğer ülkelerin desteğini kazanmaya çalışıyor. Mavi Nil üzerindeki Büyük Rönesans Barajı konusunda Etiyopya ile uzun süredir devam eden anlaşmazlık yaşayan Mısır, bu savunma anlaşmasını Etiyopya’nın Afrika Boynuzu’ndaki artan etkisini dengelemek için bir fırsat olarak görüyor. Mısır, Somali ile daha yakın bir ittifak kurarak Etiyopya’nın Kızıldeniz’e erişimini sınırlamayı ve bölgedeki stratejik avantajını azaltmayı hedefliyor olabilir.
Büyük Rönesans Barajı (GERD), Etiyopya’nın Mavi Nil üzerinde inşa ettiği ve Afrika’nın en büyük hidroelektrik projesi olan bir barajdır. Bu proje, Mısır ve Sudan ile Etiyopya arasında uzun süredir devam eden bir anlaşmazlığa neden olmaktadır. Mısır, barajın dolum sürecinin ve işletilmesinin, ülkenin su güvenliğini tehlikeye atabileceğinden endişe ederken, Etiyopya barajın kendi ekonomik kalkınması için hayati önemde olduğunu savunmaktadır. Sudan da benzer kaygılara sahip olmasına rağmen barajın potansiyel faydalarını da dikkate almaktadır. Bu konuda yıllardır süren müzakereler sonuçsuz kalmış, uluslararası arabuluculuk çabalarına rağmen taraflar arasında bir uzlaşı sağlanamamıştır. Anlaşmazlık, bölgesel gerilimleri artırmaya devam etmektedir.
Savunma anlaşmasının yanı sıra, iki ülke diplomatik ve ekonomik ilişkilerini de derinleştirdi. Mogadişu’daki Mısır Büyükelçiliği’nin yeniden açılması, Kahire ile Somali’nin başkenti arasında doğrudan uçuşların yeniden başlaması ve artan ticari işbirliği bu çabanın bir parçasıdır. Cumhurbaşkanı Mahmud , Mısır’ın uzun süredir devam eden desteğinden duyduğu memnuniyeti dile getirerek, ekonomik, güvenlik ve siyasi ilişkilerin güçlendirilmesinin önemine vurgu yaptı.
İlişkilerdeki bu genişleme, Mısır’ın Somali’den büyük miktarlarda canlı hayvan ithal etme kararı almasına yol açtı. Bu hamlenin, ihracat gelirlerini artırarak Somali ekonomisini desteklemesi bekleniyor. Somali’nin ticaretinin %70’inden fazlasını oluşturan canlı hayvan ihracatı, Somalili üreticiler için kritik bir gelir kaynağı oluşturarak ve kırsal ekonomileri destekleyerek bu yeni talepten önemli ölçüde fayda sağlayacaktır.
Savunma anlaşmasının imzalanması, aynı zamanda Somali ile Etiyopya arasında Türkiye’nin arabuluculuğunda Ankara’da yürütülen müzakerelerin durduğu bir döneme denk geliyor. Somaliland meselesiyle ilgili gerilimi azaltmayı amaçlayan bu görüşmeler çözümsüz bir şekilde sona erdi ve her iki taraf da kendi pozisyonlarında sabit kaldı. Somali Dışişleri Bakanlığı, “Somali, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumakta kararlıdır” diyerek, daha fazla müzakerenin gerekli olabileceğini belirtti.
