Türkiye’nin almayı planladığı S-400 Füze Savunma Sistemleri Temmuz 2019’da Türkiye teslim edilecek.
Rus savunma sanayi şirketi Rosteh’in başkanı Sergey Çemezov, Türkiye’nin Rusya’dan 4 adet S-400 füze savunma sistemi bataryasını 2.5 milyar dolar karşılığında satın aldığını açıklamıştı.
Sistemin kontrolünün tamamen Türk Silahlı Kuvvetleri’nde olacak.Füze Savunma Sistemi’nin teslimi halinde, Türkiye, S-400 kullanan ilk NATO üyesi olacak.
Türkiye’nin satın almayı planladığı sistem, NATO’nun savunma sistemleriyle uyumlu değil. Ayrıca, NATO, Türkiye’ye uyguladığı savunma alanında bazı kısıtlamalar da uyguluyor.
Bu kısıtlamalar arasında, Türkiye’nin bu tarz füze sistemlerini Ermenistan ve Yunanistan sınırlarına yakın bir noktaya konuşlandırmaması da yer alıyor.
NATO VE ABD NEDEN BU ANLAŞMAYA TEPKİ GÖSTERİYOR ?
Şu anda elinde S-400 füze sistemi olan bir NATO üyesi yok. Türkiye’ye bu sistemin konuşlandırılması halinde, bu açıdan bir ilk olacak.
Bununla birlikte, Yunanistan’ın elinde bir önceki versiyonu olan yine Rus yapımı S-300 füzeleri var. Yunanistan, bu füzeleri NATO üyesi olmayan Güney Kıbrıs’tan satın almıştı.
ABD ve diğer başka NATO üyeleri, bu anlaşmaya iki açıdan karşı çıkıyor. İlk olarak askeri açıdan, bu sistemin NATO sistemleriyle uyumlu olmayacağı ve bunun da pratikte bazı sıkıntıları beraberinde getirebileceği uyarıları yapıyor.
Uzmanlar, NATO’nun birbirine entegre hava savunma sisteminin bulunduğunu ve Türkiye’nin S-400’ü satın almasının maliyet, nitelik ve teknoloji transferi gibi birçok teknik sorunu beraberinde getirebileceğini ifade ediyor.
Ayrıca, NATO sistemleriyle ilgili bazı teknik detayların Rusya’nın; Rusya’nın savunma sistemiyle ilgili bazı bilgilerin de NATO’nun eline geçmesinden endişe ediliyor.
Yapılan itirazın ikinci nedenini ise siyasi gerekçeler oluşturuyor. Bu alımın tamamlanması halinde bunun Türkiye’nin NATO ile ilişkilerini yeniden tanımlamak adına attığı bir adım olarak yorumlanabileceği de belirtiliyor.
ABD Savunma Bakanlığı’ndan Ağustos ayında yapılan açıklamada, bu anlaşmadan “endişe duyulduğu” ve NATO müttefiklerinin ittifakı daha ileriye götürecek şeylere yatırım yapmasının beklendiği ifade edilmişti.
ABD, Türkiye’ye “S-400 almaktan vazgeçin” çağrısı yapıyor. Patriot füze savunma sistemlerinin satışına yönelik teklif mektubuyla Ankara’ya gelen ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi ve Askeri İlişkilerden Sorumlu Kıdemli Müsteşar Yardımcısı Vekili Büyükelçi Tina Kaidanow, “Rusya’dan S-400 almaktan vazgeçin” ifadelerini kullanmıştı.-
Türk yetkililerin kullanılacak bir “ara yüz” (interface) ile Türkiye’nin alacağı S-400’ün İttifak’ın Füze Kalkanı ile uyumlu çalışmasının mümkün olduğu görüşünü ortaya koymalarına rağmen, NATO yetkilileri, teknolojik açıdan mümkün olsa da Türkiye’nin önerisinin siyasi açıdan kabul edilemez olduğunu söylüyor.
TÜRKİYE NEDEN S-400 ALMAK İSTİYOR ?
Türkiye, uzun bir zamandır kendisine ait bir hava savunma sistemi kurmak istiyor. Bunun için de daha önce çeşitli girişimlerde bulundu.
İlk olarak, 2015 yılında uzun menzilli füze savunma sistemi satın almak için bir ihale açtı. İhaleyi, 3,4 milyar dolar ile Çinli bir şirket kazandı ve şirket aynı zamanda Türkiye’ye teknoloji transfer etmeyi de kabul etti.
Ancak, o dönemde ABD ve NATO’nun tepki gösterdiği bu ihale daha sonra iptal edildi.
İhalenin iptal edilmesinin ardından Türkiye, farklı ülkelerle füze savunma sistemi için görüşmeler yapmaya başladı.
O dönemde ABD savunma şirketi Lockheed Martin ve Avrupa füze ortak girişim grubu MBDA tarafından geliştirilen Orta Menzilli Hava Savunma Sistemi (MEADS) satın alması gündeme geldi. Kasım 2016’da Rusya ile S-400 için görüşmeler yapıldığı açıklandı.
Eski Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, Nisan 2017’de yaptığı açıklamada, Türkiye’nin “acilen” hava savunma sistemine ihtiyacı olduğunu ve NATO üyesi olarak öncelikle ittifak içerisinde bu ihtiyacını gidermeye çalıştığını ancak bunun mümkün olmaması üzerine farklı arayışlara gidildiğini söyledi.
Işık, NATO üyesi ülkelerin “mali açıdan etkili bir teklif sunmadıklarını” da ifade etti.
Türkiye’nin ayrıca kendi füze savunma sistemini geliştirme planı da bulunuyor.
NATO’NUN FÜZE KALKANI, TÜRKİYE’NİN DOĞU VE GÜNEYDOĞU BÖLGELERİNİ KORUYAMIYOR
Türkiye, NATO’nun stratejik unsurlarından biri olan radar sistemin kendi topraklarında, Malatya Kürecik’te konuşlandırıyor. Müttefik ülkelerin tüm topraklarını havadan kaynaklanan tehditlere karşı etkili bir şekilde koruyacak olan Füze Kalkanı, Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgelerinin tamamı İttifak’ın hava savunmasının dışında kalacağı belirtiliyor.
Dolayısıyla Füze Kalkanı’nın, Avrupalı müttefikleri, ABD’yi ve Kanada’yı tümüyle hava savunma şemsiyenin kapsamasına almasına karşın, Türkiye’nin geniş bir coğrafyasını, milyonlarca insanını ve stratejik tesislerini koruyamayacak olması karşısında Türk yetkililerin S-400’lere yönelmesine sebep olduğu söyleniyor.
S-400 FÜZESİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ NELERDİR ?
S-400 Triumph (Zafer) Seyyar çok kanallı Hava Savunma Sistemi, tüm mevcut ve gelecekteki hava ve uzay saldırı araçlarını imha etmek için tasarlanmıştır. S-400 Hava Savunma Sistemine Rusların verdiği isim “Triumph (Zafer) NATO kodu ise SA-21 (Growler- homurdayan ayı) ismi verilmiştir.
Şu anda dünyada kullanımda olan en iyi hava savunma sistemlerinden biri olarak gösterilen S-400, Rusya’nın Soğuk Savaş döneminde geliştirmeye başladığı füze savunma sisteminin dördüncü neslini temsil ediyor.
S-400’ün geliştirilmesine 1993 yılında başlandı. Ancak, özellikle Soğuk Savaş sonrası savunma sanayine uygulanan bütçe kesintileri nedeniyle tamamlanması oldukça uzun zaman aldı ve ancak yeni bir teknoloji olarak değil, eski sistemin devamı olarak geliştirilebildi.
Bu nedenle mevcut sistemde kullanılan teknolojinin yüzde 70 ile 80’i bir önceki model olan S-300’den alındı. Bunlar arasında füze depolama sandıkları, fırlatma rampaları ve radarlar bulunuyor. Testlerine 1999 sonunda başlanan sistem 2007 yılında faaliyete alındı.
S-400 iki ana gruptan oluşuyor, Ural-5323 temelinde (55K6E) Komuta Kontrol Aracı, (98J6E) Hava Savunma Füze Konsepti, her ikisinde radar bulunurken Savunma Füze Konseptinde füze lançerleri bulunuyor.
KOMUTA KONTROL ARACI
Komuta Kontrol Aracıyla tüm bataryaların kontrolü, radarlardan gelen verileri analizi, hedef tespiti ve füzelerin ateşlenmesi gerçekleştiriliyor. Komuta aracı 8 veya 9 lançeri komuta (en fazla 15 ) edebiliyor. Ağ merkezli yapıya sahip olan sistem Rusya’nın elinde bulunan diğer hava savunma sistemleri (S-300,Tor-M1, Pantsir-S ) ile entegre olabiliyor.
S-400’ün iki radarından biri olan 91N6E Ana Tarama Radarı (Big Bird) (S-Bandı) Elektronik Harp ve Karşı Tedbir ve hava sahasının taranması görevini yapıyor. Mobil özelliği sahip olan radarın menzili coğrafi şekillere göre değişiklik gösterebiliyor.Radar kesit alanı 4m2 olan hedefler için 390 km menzilden tespit yapabiliyor. Uzun Menzilli Stratejik Bombardıman uçakları, (B-52, B-1, F-111) Awacs, E2 Hawkeye ve Tanker uçaklarını 570 km’den teşhis ve tespit edebiliyor. Küçük taktik savaş uçaklarını ( F-16, F-15, Mirage, F-22 v.s.) ne kadar mesafeden tespit ettiğine dair üretici şirketin kaynaklarında herhangi bir sayı bulunmuyor. Askeri uzmanların tahmini 400-450 km’den küçük uçakları tespit ve teşhis edebileceği belirtiliyor.
Radar kesit alanı 0,4m2 ve hızı 2.800 m/sn olan Balistik Füzeleri 250 km’den, kesit alanı 0.4 m2 ve hızı 4.800 m/sn olan Balistik Füzeleri 230 km’den tespit edebiliyor.Radar aynı anda ekranında 300 hedefi izleyebiliyor.Reaksiyon süresi 12 sn savaşa hazırlık süresi 3 dakika bekleme modunda ise 40 dakika.
HAVA SAVUNMA FÜZE KONSEPTİ
S-400’ün ikinci ana grubu olan Hava Savunma Füze Konseptinde radar ve füze lançerleri bulunuyor. Çok fonksiyonlu Atış Kontrol Radarı 92N6E ( tombstone- mezar taşı) S-400’ün savunmasını ve füzelerin güdümlemesini gerçekleştiriyor.
Atış Kontrol Radarı 92N6E radar kesit alanı 16m2 olan Uzun Menzilli Stratejik Bombardıman uçakları, (B-52, B-1) Awacs ve Tanker uçaklarına 340 km’den kitleyip vurabiliyor. 4m2 radar kesit alanı olan hedefler için 250 km’den kitlenebiliyor. Radar kesit alanı 0,4m2 olan Balistik Füzeler içinde 185 km’den kilit atabiliyor, 40 veya 60 km’lik menzillik füze ile vurulabiliyor.
S-400 Füze Sistemi ağ merkezli Rus hava savunma sistemine entegre çalışıyor. Rusya’nın yeni geliştirdiği S-500 füzesi 185 km irtifaya kadar çıktığı iddia edildi. Eğer S-500 devreye girdiğinde S-400’ün Komuta Kontrol aracıyla ateşlenebilecek. Normalde S-400’ün kullandığı füzelerin irtifası 30 km ile sınırlı.
Sistemde 3 çeşit füze lançeri (füze fırlatıcı) bulunuyor. Birinci Füze Lançeri 5P85TE3 ve İkinci Füze Lançeri 5P85SE3 4 farklı versiyon füze taşıyabiliyor. (48N6E (380 km), 48N6E1 (120 km), 48N6E2 ,48N6E3 (250 km) ) Üçüncü Füze Lançeri’nin 51P6E taşıdığı füzeler ise 48N6E, 9M96E2 (120 km-irtifa 27 km), 9M96E (40 km-irtifa 30 km ) .
Dost Düşman Tanıma Sistemi’nin (IFF) NATO uçaklarını ve Türk Hava Kuvvetleri uçaklarını düşman olarak görmesi konusunda Türk Savunma Sanayi uzmanları ile Rus yetkililer ortak bir çalışma yaparak Türkiye’nin envanterinde bulunan uçakları dost olarak görecek bir yazılım geliştirdiler. Türk S-400’leri NATO ve Rus uçaklarını ‘bilinmeyen’ hedef olarak görecek.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR ?
Uzun menzilli izleme radarı, havadaki nesneleri takip ediyor ve gelen bilgiyi komuta aracına gönderiyor. Potansiyel hedefler, komuta arasında değerlendiriliyor
Hedef tanımlandıktan sonra komuta aracı füzenin fırlatılmasına karar veriyor
Fırlatmayla ilgili veriler, hedefe göre en iyi konumda bulunan fırlatma aracına gönderiliyor ve buradan karadan havaya füzeler gönderiliyor
Angajman radarı, füzenin hedefine ulaşmasına yardımcı oluyor
S-400 NERELERDE KULLANLIYOR
S-400 sistemi ilk olarak 2007 yılında başkent Moskova’nın savunulmasında kullanılmak üzere devreye alındı.
Ancak daha sonra, özellikle Rusya’nın uyguladığı dış politikaya paralel olarak, bazı kritik noktalarda da konuşlandırıldı.
Bunların başında Suriye’nin Tartus kentinde bulunan Rus hava üssü geliyor. Rusya, 2015 yılında hem kendi hem de Suriye hükümetine ait donanma ve hava unsurlarını korumak amacıyla S-400 füze savunma sistemi yerleştirdi.
Moskova yönetimi, Kasım 2016’da Baltık Denizi kıyısında Rusya’ya ait olan ancak anakarayla bağlantısı bulunmayan Kaliningrad’a füze savunma sistemi ve İskender füzeleri konuşlandırdı. ABD o dönem bu kararı, “Avrupa’yı istikrarsızlaştırmaya dönük bir adım” olarak eleştirdi.
Rusya’nın ayrıca Ukrayna’dan ilhak ettiği Kırım’da da S-400 füze savunma sistemi bulunuyor.
Son dönemde Rusya, çeşitli ülkelerle bu füze savunma sistemini satmak üzere anlaşmalar da yapmaya başladı. Rusya, 2015 yılında Çin’e altı tabur, 2016’da da Hindistan’a 6 milyar dolar karşılığında beş tabur satılması konusunda anlaşma imzalandı. Bir tabur, sekiz fırlatıcıdan oluşuyor.
S-400 ‘Zafer’ Füze Sisteminin Künyesi:
-
- Üreticisi: Almaz-Antey silah şirketi
-
- Konuşlandığı Yerler: Moskova, Suriye, Kaliningrad, Kırım
-
- Kullanılmaya BaşlanmaTarihi: 2007
-
- Menzil: 400 kilometre
-
- Hız: Saniyede 4,8 km
-
- Azami Hedef İrtifası: 30 km
-
- Eşzamanlı Takip: 80 hedef
- Hedef Türü: Uçak, seyir füzesi, orta menzilli füzeler, İHA ve diğer havadan izleme sistemleri
Kaynak: Sputnik, Ajanslar, BBC, M5, Kokpit,
