İTÜ SAVTEK tarafından düzenlenen Savunma Teknolojileri Günleri etkinliğine katılan TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit, dünyadaki her iki uçaktan biri TEI parçaları ile uçtuğunu söyledi. Akşit, AKINCI C, TB3’de TEI motorlarını kullanmak için çalışma başlattıklarını açıkladı.

Savunma teknolojileri konusunda özelleşmiş Türkiye’nin ilk öğrenci kulübü İTÜ SAVTEK tarafından düzenlenen Savunma Teknolojileri Günleri etkinliğine katılan TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit Türkiye’nin ihtiyacı olan özgün motorlar konusundaki son gelişmeleri değerlendirdi.

General Electric (GE) firması ile ortaklık kurulmasıyla TEI’ye uçak motorları konusunda onarım, bakım, test ve imalat ile ilgili bir birikim kazandırdığını belirten Akşit, daha sonra şirketimiz uluslararası uçak motorlarına parça imalatı konusunda ciddi bir hacim oluşturdu. Şu anda ciromuzun %75’inden fazlası uluslararası uçak motorlarına parça satışından geliyor, şirketin mali gösterilerine baktışımızda yılda 450 milyon dolar civarında satış gerçekleştirdiklerini belirtti.

Dünya’da hemen hemen uçak motorları konusunda çalışan tüm şirketler ile bağlantıları olduklarını belirten Akşit, ABD firması General Electric en büyük müşterimiz ve ortağımız, ayrıca Pratt & Whitney, Rolls-Royce, İtalyan Leonarda, Fransız Safran Grup (TEI’nin ikinici büyük müşterisi), Alman MTU, İspanyol IPT, İsveç GKM, NATO’nun alt firması IAMCO (E-3A Awacs uçak bakım TEI gerçekleştiriyor), Güney Kore HANWHA, Suudi Arabistan, Bahreyn, Umman Hava Kuvvetleri’nin askeri uçak motor bakımları olmak üzere “dünyadaki her iki uçaktan biri TEI parçaları” ile uçtuğunu söyledi.

Bugün “45 değişik motor programı için 1.500’den fazla parçayı ürettiklerini” söyleyen Akşit, Boeing firmasının 747 ve Dreamline 787 üzerinde bulunan GE’nin GENX yeni nesil motorunun yüzde 30-40’nıTEI’nin tek başına ürettiğini belirtti. Ayrıca dünyanın en çok satan, yaklaşık havada uçan her 10 uçaktan 8’inde kullanılan LEAP motorunun dünya genelinde en büyük tedarikçisi TEI olduğunu söyledi.

Akşit, ATAK Helikopter için LHTEC CTS800 motorunun Güç Türbin Modülünü komple TEI’nin ürettiğini, Rolls-Royce firması ile 300 adet modülün seri üretiminin devam ettiğini de sözlerine ekledi.

Kara Şahin Skorsky helikopterleri TEI T700 motorları seri üretiminin devam ettiğini, bu kapsamda motorun %60 varan yerlilik payları üretildiğini kaydeden Akşit, ” geri kalan %40-45’lık parçalar ise GE’nin dünya üzerindeki tedarikçilerinden temin ederek motora entegre edip uçar hale getiriyoruz” dedi.

TEI Genel Müdürü Mahmut Faruk Akşit sözlerine şöyle devam etti: ” Şu ana kadar geçen yıl 25 adet ürettik bu yıl içerisinde haftada bir üretilebilecek kapasiteye ulaştık.Şu ana kadar toplam 33 adet motoru üretmiş bulunuyoruz.”

TEI (TUSAŞ Motor Sanayii) test kapasitesi konusunda bilgi veren Akşit, Turbofan/ Turbo jet bremzesi maksimum 100.000 lbs (G90 motor hariç dünyadaki tüm motorlar) , Turboşaft Motor Test Bremzeleri maksimum 3400 shp ve 2500 shp kapasiteli (ATAK helikopteri 1375 shp- Kara Şahin 2000 shp) ve Pistonlı Motor bremzesi 500shp ( 2 ton ANKA için 170 shp yetiyor) test imkanlarına sahip olduklarını söyledi.

Akşit, “Yerli ve Milli derken yerli olanlar lisans altında ürettiklerimiz, TEI T700 motorları her parçası burada üretiyor olmamız şart değil, bütün parçaların kontrolleri yapılıp. know-how ile bir araya getirip sonrada test ve Kalifikasyonunu yapabilecek bilgi birikimiz ve teknolojimiz var..” ifadelerini kullandı.

TEI’de üretimini yaptığımız yüzlerce motor olduğunu vurgulayan Akşit, son 7 yılda 10 tane milli 1 tane yerli (TEI T700 ) tasarımı ve geliştirmesi bize ait olarak çalıştırdık ve geliştirdik.Bu motorlardan 5 tanesi seri üretimde ( TJ90, PG115, PD 155, PD170-DT, PG50) yeni motorumuz TEI T700’de seri üretimde ciddi olarak mesafe aldıklarını söyledi.

Akşit, Şu ana kadar Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan tüm F-16 savaş uçaklarının 311 adet F110 motorları TEI tarafında üretildiğini, Umman hava Kuvvetleri içinde lisans altında 10 adet motor satıldığını söyledi. TEI T700 motorları (Skorsky helikopteri) 33 adet ulaştığı ve yüzlerce daha üretileceği, İHA’lar içinde 6 değişik müşteriye 91 adet motor (AKINCI,ANKA,AKSUNGUR) ürettiklerini belirtti. Ayrıca LHTEC CTS800 motorunun Güç Türbin Modülünü (ATAK helikopteri) 273 adet ürettiklerini ekledi.

ANKA İHA’larında kullanılan PD-70 motorlarının seri imalatta olduğunu belirten Akşit, irtifa ve güç oranına göre sınıfının en iyi motoru olduğunu, AKINCI C ,TB3 ve AKSUNGUR için TEI-PD222 ve PD-70 motorlarının gücünü arttırma çalışmalarına başladıklarını açıkladı.

Türkiye’nin ilk yerli helikopter motoru TS-1400 için Turboşaft motorun son durumu hakkında bilgi veren Akşit, çekirdek motor çalıştırma ve güç türbini çalıştıma testini başarıyla yaptıklarını, ilk prototip motorun Aralık 2020’de TAI teslim ettiklerini söyledi.

Kaynak: İTÜ SAVTEK

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here