Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, hafta başında Brüksel’de biraraya gelen ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kabil havalimanının güvenliğini sağlamada Türkiye’nin öncü rol üstlenmesi konusunda anlaşmaya vardığını açıkladı.
Türk hükümeti, Afganistan’da ABD ve NATO askerlerinin çekilmesinin ardından Kabil havalimanının idaresi ve güvenliğini sağlamak için sorumluluk üstlenmeyi teklif etmiş ancak bunun için mali, lojistik ve diplomatik desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da Biden’la görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında bu konunun sorulması üzerine, “Pakistan’ı, Macaristan’ı yanımıza alma düşüncemizi kendilerine söyledik. Şu an itibarıyla bir mutabakat söz konusu. Bir sıkıntı burada söz konusu değil” ifadelerini kullanmıştı.
Biden’ın Avrupa’daki temasları hakkında gazetecilere telefon üzerinden brifing veren Sullivan, “Başkan Biden ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kararlı Destek Misyonu sona erdikten sonra havalimanının güvenliğini sağlamak için olası bir Türk misyonu hakkında ayrıntılı biçimde konuştu. Bunun hayata geçirilmesi için birlikte çalışma kararı aldılar” dedi.
Sullivan,Türkiye’nin Kabil havalimanı teklifini hayata geçirmek için bir plan üzerinde çalışıldığını söyledi.
Erdoğan’ın havalimanı konusunda ABD’nin belli şekillerde desteğini talep ettiğini ve Biden’ın da bu desteği sağlama taahhüdü verdiğini aktaran Sullivan, “Cumhurbaşkanı Erdoğan da bundan memnuniyetini ifade etti ve iki lider, ekiplerine nihai ayrıntılar üzerinde çalışmaları talimatını verdi” diye konuştu
Sullivan, “Türkiye’nin Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nın güvenliğini sağlamada öncü rol oynayacağı yönünde liderler açık bir taahhüt ortaya koydu ve şimdi bunun nasıl icra edileceği hakkında çalışmalar yürütüyoruz” dedi.
Jake Sullivan, Washington’un, Türkiye’nin güvenlik yardımı sağlayamayabileceği ya da bu yardımın sınırlı olabileceği durumlar için B Planı yaptığını da belirtti. Ancak Sullivan, böyle bir durumun oluşmasını beklemediklerini, Türkler’le bu konuda yürüttükleri planlamalar konusunda iyi hissiyat içinde olduklarını söyledi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı, ABD’nin Taleban milislarının Afganistan’daki uluslararası misyonlara olası saldırılarına ilişkin endişeleri ciddiye aldığını vurguladı.
Geçen hafta Taleban sözcüsü, ABD askerlerinin çekilmesini öngören 2020 tarihli anlaşmaya göre Türkiye’nin de askerlerini çekmesi gerektiğini söylemişti.
Ancak Sullivan, Taleban’ın Türkiye’nin Afganistan’daki rolü hakkında kamuya açık yaptığı açıklamanın şu anki sürdürülen çabaları caydırmaması gerektiğini kaydetti.
Sullivan, “Elbette Taleban ve Afganistan’daki diğer unsurların Batılı ya da uluslararası hedeflere saldıracağı kaygılarını ciddiye alıyoruz. Taleban’ın kamuya açık ortamda yaptığı açıklamaların, bu güvenlik varlığı oluşturmak için halen sürdürülen çabaları caydırmaması gerektiğine ve caydırmayacağına inanıyoruz” diye konuştu.
VOA Türkçe’nin görüş aldığı uzmanlar da, Türkiye’nin Kabil Havalimanı önerisinin hayata geçmesi durumunda bunun NATO müttefikleriyle ortak hedef doğrultusunda birlikte çalışma ve son yıllarda zarar gören ilişkileri onarma yolunda önemli bir adım olabileceği değerlendirmesinde bulunmuştu. Uzmanlar, yabancı büyükelçiliklerin ve uluslararası örgütlerin Kabil’de çalışmalarını devam ettirebilmeleri için havalimanının güvenliğinin büyük önem taşıdığına da dikkat çekiyor.
“S-400 konusunda çözüm yok ama diyalog devam edecek”
Başkan Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Sullivan, Biden-Erdoğan görüşmesinde iki ülke arasındaki en ciddi krizlerden biri olan S-400 konusunda ise bir çözüme varılamadığını söyledi.
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasının ardından ABD Ankara’ya yaptırım uygulamaya başlamış ve ayrıca Türkiye’yi F-35 uçaklarının ortak üretimi ve satışı programından çıkarmıştı.
Sullivan, henüz bir çözüm olmasa da bu konuda diyaloğun devam edeceğini sözlerine ekledi.
Türkiye ve ABD, S-400’ün yanı sıra, Suriye ve Doğu Akdeniz dahil çok sayıda alanda çeşitli ihtilaflar yaşıyor. Biden yönetimi sırasında ilk kez yüz yüze biraraya gelen iki liderin bu görüşmede sorunlara çözüm bulması ihtimali zaten düşük görülüyordu.
Biden ve Erdoğan görüşmelerinin ardından ayrı ayrı düzenledikleri basın toplantılarında, görüşmenin nasıl geçtiği konusunda olumlu mesajlar vermiş ancak sorunların çözümü yolunda nasıl bir yol izleyeceklerine dair somut ayrıntı vermemişti.
Biden şu ana kadar eski Başkan Donald Trump’a kıyasla Erdoğan’a daha soğukkanlı bir görünüm sergiledi. Biden’ın 24 Nisan açıklamasında 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıması ve Türkiye’nin insan hakları karnesine eleştirilerin dozunu arttırması Ankara’da tepki gördü.
Bununla birlikte, Biden’ın Erdoğan’la görüşmesinde insan hakları konusundan söz açıp açmadığı net değil. Sullivan, S-400 konusunda yaşanan çıkmazın da nasıl aşılacağı, hatta aşılıp aşılmayacağına dair fazla ayrıntı paylaşmadı.
Sullivan, “Bu konuyu konuştular. Bir çözüm çıkmadı. Diyalog sürecine devam edilmesi taahhüdü ortaya kondu ve iki ülkeden ekipler bunun üzerinde çalışacaklar” dedi.
Kaynak: VOA
