Afganistan’da ABD önderliğindeki güçlerin çekilmesinin ardından ülke çapında Taliban saldırıları giderek arttı. Afganistan’ın Tacikistan sınırı, tamamen olmasa da neredeyse tamamı Taliban kontrolüne geçti.
Afgan hükümetinin elindeki eyaletlerde, Afgan ordusunun savunması çok hızlı çöktü. Taliban stratejisi ağırlıklı olarak ülkenin çevresindeki bölgeleri ele geçirmeye odaklamış görünüyor.
Taliban 22 Haziran’da Afgan kenti Kunduz’un yaklaşık 60 kilometre kuzeyindeki Tacikistan’a giden Afgan sınır kasabası Shir Khan Bandar’ı ele geçirdi.Bu Afgan hükümetini küçük düşürücü bir darbe oldu, Pyanj Nehri’ni kat eden feribotların yerini alan 37 milyon dolarlık 700 metrelik köprü, 2007’de ABD hükümetinin finansmanıyla tamamlandı.Şimdi Taliban köprüyü gayri resmi gümrük ücretlerini almak ve kendi operasyonlarını finanse etmek için kullanıyor.
Tacikistan’ın da üyesi olduğu Moskova liderliğindeki Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü savunma bloğunun Müşterek Kurmay Başkanı Anatoly Sidorov, Afgan-Tacik sınırının neredeyse tamamının Taliban’ın elinde olduğunu söyledi.
Sidorov, Tacik sınırını 8 Temmuz’da yaptığı ziyaretinin ardından verdiği bir röportajda, ” sınırın öbür tarafında Taliban karakollarının kurulduğunu gördük. Gözlem noktaları, kontrol noktaları ve güvenlik noktaları kurdular. Her şey beyaz bayraklarla işaretlenmiş, silahlar da dahil olmak üzere her şey açık görünüyor. Hiçbir şey saklamıyorlar.” ifadelerini kullandı.
Afgan-Tacik sınırı 1.357 kilometrelik uzunlukta, toplam altı geçiş bulunuyor ve bunlardan beşi araç trafiğini destekleyebiliyor.
Bugüne kadar Tacikistan’a sığınmak zorunda kalan Afgan askerlerinin sayısı 1500’ü aştı. Tacik yetkililer, birliklerin tamamının charter uçuşlarıyla Kabil’e geri gönderildiğini söyledi. Yüzlerce sivilin de Tacikistan’a sığındığı iddia ediliyor, Sosyal medyada yayımlanan görüntülerde, Duşanbe’deki Afgan büyükelçisi Gorno-Badakhshan Özerk Bölgesi’nin Shughnon bölgesindeki bir çadır kampına yaptığı ziyaret yer alıyor. Görüntülerde kampta 1000’den fazla Afganlının olduğu görülüyor.
COVID-19 salgını sebebiyle sivillere sınır ötesi seyahatler askıya alınmıştı. Resmi olarak sınırlar kapatıldı ve Afgan Büyükelçiliği kağıt üzerinde artık vize vermiyor.Fakat bazı kaynaklar yasa dışı kanallardan hala vize alabildiklerini ve Shir Khan Bandar’dan geçebildiklerini söylüyor.
Şu anda Tacikistan ile Afganistan arasındaki ticaret yollarında problem görünmüyor. Tacik kamyon şöförleri Afganistan’ın içlerine kadar gidebiliyor. Resmi verileri göre iki ülke arasındaki 2020’de yaklaşık 70,7 milyon dolar civarında ticaret yapılmış. Bunun çoğu Tacikistan’dan Afganistan’a gidiyor.Tacik ihracatının yüzde 65’i elektrik oluşturuyor, geri kalan çoğunlukla çimento ve alüminyum ürünleri.Afganistan’dan ise meyve, sebze, halı ve diğer el sanatları ihraç ediliyor.
Tabiki bu verilere yansımayan birde narkotik ticareti var. Afganistan’da iç tüketim, üretim ve ihracat kapsayan 2,1 milyar dolar değerinde Afyon ticareti yapılıyor. Rusya’ya ulaşan büyük miktarlardaki eroinin yolu Tacikistan’dan geçiyor.
Tacik güvenlik birimlerinin Afganistan içindeki her türlü unsurla derin ve gizli diyalog içinde olduğu varsayılmaktadır.Kamuoyuna yapılan açıklamalarda hükümetin genel duruşu hakkında bazı ipuçları vermektedir.Devlet medyasında artık Taliban’dan küçümseyen ve kötü bir imaj çizilmiyor. Eski söylemde terörist ve aşırılık yanlısı bir grup olarak nitelendiriyordu, son zamanlarda sessizce bu tanımlamadan vazgeçerek daha tarafsız “silahlı grup” terimi kullanılmaya başladı.
Taliban bu hafta başında Duşanbe’ye Tacik egemenliğine saygı duyacağına ve zarar vermeyeceğine dair güvence açıklamalarında bulundu.
Kaynak: Ajanslar, Reuters, eurasianet, Sputnik,
