Barış Pınarı Harekatında bazı İHA platformlarını kaybetmemiz, Suriye iç savaş sebebiyle her ne kadar zayıflamış olsada Suriye’nin bir hava savunma kabiliyeti varlığını göstermektedir. Esed rejiminin elindeki 30 yıllık hava savunma sistemlerinin son durumu nedir? Rusya’dan S-300’leri satın almasına rağmen neden etkin kullanamıyor ? İdlib gerginliği yaşadığımız son günlerde Türk Hava Kuvvetleri unsurları için Suriye Hava Savunma sistemleri ne kadar tehdit oluşturabilir?
Suriye Hava Savunma sistemileri son iki yıldır İsrail ve Batılı koalisyonun hava saldırılarına maruz kalıyor. Suriye’nin elinde bulunan hava savunma sistemlerinin çoğu eski, radarlara yakalanmayan 5.nesil F-35 uçakları ve uzak mesafelerden atılan uzun menzilli füzeler karşısında yetersiz kalıyor.
Tarihler 25 Aralık 2018’i gösterdiğinde Şam’ın batısında bulunan İran lojistik depolarına bir hava saldırısı yapıldı.Suriye devlet haber ajansı hava saldırısını püskürttüğünü, bir çok füzenin havada imha edildiğini duyurdu.
Rusya Savunma Bakanlığı Genel Sekreteri Igor Konashenkov, İsrail hava saldırısından 16 adet hassas güdümlü bombanın 14’ünü hava savunma sistemleri ile vurulurken, geri kalan ikisinin Şam’ın batısında bulunan askeri depoya isabet ettiğini, saldırıda üç suriye askerini yaralandığını söyledi.
İsrail ise gerçekleştirilen hava saldırısında Suriye’de bulunan Hizbullaha lojistik destek sağlayan depoların vurulduğunu açıkladı. Ayrıca İsrailli yetkili saldırıda Şam yakınlarında bir uçaksavar bataryasınında vurulduğunu belirtti.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu 13 Ocak 2019’da yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun Suriye’nin başkenti Şam’da İran ve Hizbullah’a ait noktalara hava saldırısı düzenlediğini söyledi. İlk kez İsrail en yüksek resmi ağızdan açıklama yapılmış oldu.
İsrail Genelkurmay Başkanı Gadi Eizenkot, bir televizyon programında yaptığı konuşmada, İsrail ordusunun son 4 yıl içinde Suriye’nin yanı sıra adını vermediği başka ülkelerde binlerce hedefe saldırı düzenlediğini açıklamıştı.
Bu saldırılara karşı Suriye ordusunun Ekim 2018’de aldığı S-300 hava savunma sistemlerinin kullanılıp kulanılmadığı henüz belli değil. Suriye’nin elindeki S-300 bataryaları kullanan personelin tam eğitilmemesi sebiyle hava saldırılarına istenen cevabı veremediği iddia edililiyor. İkinci bir iddiada Suriye kaynaklı geldi; S-300 ve Pantsir-S hava savunma sistemlerinde kullanılan radarın seyir füzelerini tespit edemediği oldu.
Suriye’nin hava savunması S-300 dahil olmak üzere çoğu eskimiş durumda olan Rus yapımı platformlardan oluşuyor.Rusya Suriye’nin kuzeyindeki Lazkiye kentinde konuşlandırdığı S-400 ve elektronik harp sistemleri bulunduruyor. Hava saldırılarında bu sistemlerin kullanıldığına dair henüz bilgi yok. Rusya iki S-400 taburu ve üç S-300 taburu tüm Suriye hava savunmasına yeteceğini düşünüyor.
Şubat 2018’de Suriye’ye yönelik bir hava saldırısında S-200 füzesi F-16 savaş uçağını takip ederek düşürmüştü. Eylül 2018’de Hmeymim üssü yakınlarında 14 asker taşıyan İl-20 tipi casus uçağı Suriye ordusuna ait S-200 savunma sisteminden fırlatılan bir füzeyle vurulmuştu. İsrailli pilotlar uçağı Suriye hava savunma sisteminin bulunduğu bölgeye sürükleyip kalkan olarak kullandığı iddia edilmişti.
Yine Nisan 2018’de ABD, ingiliz ve Fransız kuvvetleri Suriye’deki hedefelere 105 seyir füzesi fırlattı. Füze saldırıları, ABD, İngiliz ve Fransız hava-deniz platformlarından Kızıldeniz, Arap Körfezi ve Doğu Akdeniz’den gerçekleştirildi. ABD Tomahawk seyir füzelerini kullanırken, İngiltere Fırtına Füzesi ( Storm Shadow), Fransız kuvvetleri de MdCN seyir füzelerini kullandı.
Bu saldırılarda Suriye Hava Savunma sistemleri etkisiz hale getirilmiş, Suriye’de bulunan Rus Hava Savunma sistemlerinin kullanıldığına dair hiç bir işaret görülmemiştir. Hava saldırıları bittikten sonra Suriye 40 yakın füze fırlattı, buda Hava Savunma sistemlerinin hedef seçme konusunda zorlukları yaşadığı, çok etkili olamadığını gösteriyor.
Askeri uzmanlar İsrail Hava Kuvvetleri’nin Suriye Hava Savunma sistemini başarısız kılma konusunda kendini çok geliştirdiğini belirtiliyor. Son hava saldırılırı Suriye’nin kendini nasıl savunacağını hala çözemediğini gösteriyor.
Royal United Services Institute’un hava muharebe uzmanı Justin Bronk, Suriye hava savunmasını defalarca alt eden İsrail’in elektronik harp ve elektronik karıştırma işini çok iyi yaptığına vurgu yapıyor.
İsrail’in Suriye hava savunmasını etkisiz hale getirme konusunda ustalaştığını belirten Bronk, ” İsrail, Suriye hava savunma sistemlerini bastırmak için yıllarca geliştirdiği birçok püf noktaya sahip…” ifadelerini kullandı.
Son olarak Rus basınında çıkan haberlerde, Yunanistan’ın elinde bulunan S-300 füze savunma sistemlerinin İsrail Hava Kuvvetlerince test amaçlı kullanıllacağı, Atina’nın buna izin vermesi durumunda Ruysa ile sıkıntı yaşayabileceği belirtildi.
İsrail, İran ve Suriye’nin elinde bulunan S-300 hava savunma sistemlerini vurabilecek seviyeye ulaşmak için Yunanistan ile ortak düzenlediği tatbikatlarda testler yaptığı iddia ediliyor. Askeri analist Aram Şabanyan, Akdeniz’de bir israil savaş uçağının Yunanistan’daki hedefe hava saldırısı düzenlediğini, gidilen mesafenin “İran’daki potansiyel askeri hedeflerle” aynı olduğunu söyledi.
Suriye Haber Ajansı SANA Haziran 2019’da yayınladığı haberde, İsrail Ordusu’nun Suriye radarlarına ‘Elektronik Savaş’ uygulamak ile suçladı.
Haberde tartışmalı Golan Tepeleri’ne bakan Güney kesimden İsrail ordusunun Tal el-Hara bölgesinde bir füze saldırısı yaptığı, bu saldırıda Suriye radarlarına Elektronik savaş taktikleri ile saldırıda bulunduğu belirtildi.
Suriye Hava Savunma Sistemi hangi unsurlardan oluşuyor ?
SA-22 ( PANTSİR S-1 )
SA-22 Hava Savunma Sistemi aynı zamanda Pantsir S-1 olarak adalandırılıyor.Askeri üsleri ve hassas hedefleri korumak amacıyla kullanılıyor. Askeri araca monte edilebilen mobil sistem sahip versiyonuda bulunuyor. Sistem 1990 ortalarında Rusya’da tasarlandı.Suriye Pantsir S-1 hava savunma sistemini 2007’de 900 milyon dolar vererek satın aldı. Teslimat İç savaş başlamadan 2008 yılında Suriye ordusuna teslim edildi.Alımda Suriye’yeyi İran’ın desteklediği iddia edildi.
Pantsir-S hava savunma sistemi en son Rus teknolojisiyle donatıldı.Sitemde hem hedefi tespit eden hem de izleyen aşamalı radar sistemi bulunuyor. Çift 2AQ38M 30 mm’lik otomatik toplar ve 20 kilometreye kadar olan hedefleri iki aşamalı katı yakıtlı radyo-komut güdümlü yüzeyden havaya füzeler ile vurabiliyor.
Türk Hava Kuvvetleri’nin Malatya Erhaç 7’nci Ana Jet Üs Komutanlığı’nda konuşlu 173’üncü Filo’ya ait keşif uçağı RF-4E Phantom bu sistemle 2012 yılında Suriye’nin Lazkiye kentine 8 mil (15 km) mesafede düşürülmüştü.
Mayıs 2018’de Suriye topraklarından İsrail’e 20 roket atılmasının ardından, İsrail Hava Kuvvetleri Suriye’de ‘düzinelerce’ hedefi vurduğunu açıkladı. Vurulan hedefler arasında Rus yapımı Pantsir-S hava savunma sistemi de vardı. İsrail daha sonra Pantsir-S sisteminin vurulma görüntüleri yayınlamıştı.
İsrail bununla da yetinmeyip 21 Ocak’ta tekrar Pantsir-S hava savunma sistemini vurdu. İsrail Hava Kuvvetleri hava saldırılarının görüntülerini basınla paylaştı. Görüntülerde Pantsir-S sisteminin İsrail füzelerine karşı ateşlendiği fakat hedefleri vurmakta başarısız olduğu görülüyor.İsrail’in Suriye’deki hedeflere yaptığı saldırıda elektronik harp tekniklerinin uygulandığı tahmin ediliyor.
Türkiye ile Rusya arasında varılan S-400 anlaşmasının ardından yapılan açıklamada “Rusya, Türkiye’ye Pantsir hava savunma sistemleri göndermeye hazır” mesajı verilmişti.
Rusya Federal Askeri ve Teknik İşbirliği Dairesi (FSVTS) Başkanı Dmitriy Şugayev, “S-400’lerin ardından bir sonraki aşamada Türkiye’ye Pantsir sistemleri gönderilebilir, bu mantıklı olur” ifadelerini kullanmıştı.
S-125 ISAYEV NEVA
Isayev S-125 “Neva”\”Pechora” Sistemi, yüksek performanslı uçaklara, diğer hava hedeflerine angajman yetenekli, çok kanallı, her hava şartında faaliyet kabiliyetine sahip olan, Rus yapımı Orta Menzilli Hava Savunma Füzesi sistemidir.
NATO koduyla SA-3 Goa olarak adlandırılan füze 1950’lerde geliştirilen eski bir sistem.Radar sistemi ile çalışan S-125 yaklaşık 15 km’lik menzile sahip.Suriye S-125 sistemini hava savunma sisteminde diğer sistemlerle birilikte kullanıyor, Rusya bu füzenin başka versiyonlarını üretti fakat suriye bunları satın almadı.
Bu füzeler 27 Mart 1999’da NATO’nun Yugoslavya harekatı sırasında Belgrad yakınlarında F-117 tipi uçağı düşürmüştü. Radara yakalanmama özelliğine sahip ilk savaş uçağı olan F-117’nin lakabı “hayalet.” idi.
BUK FÜZE SİSTEMİ
9K37 Buk, bir Sovyet taşınabilir uçaksavar sistemidir. Araç, 2K12 Kub’un yerini almış olup seyir füzeleri, akıllı bombalar, uçaklar, helikopterler ve insansız hava araçlarına karşı geliştirilmiştir.
Füze 20 km’lik mesafede taktik balistik füzeyi ve 100 metre yükseklikteki 20 km mesafedeki seyir füzesini vurabilir.
Füze sistemi 1970’lerde tasarlandı, NATO tarafından SA-17 Grizzly olarak adlandırılıyor.Suriye bu sistemin Buk-M2 adlı mobil versiyonunu da satın aldı.Bir mobil radar , yönetim aracı ve dört füzeye sahip bataryadan oluşuyor. İsrail Mayıs ayında yaptığı hava saldırısında bir bataryayı vurduğunu iddia etmişti.
İSRAİL F-16’SINI DÜŞÜREN FÜZE S-200
S-200 Angara/Vega/Dubna, Sovyetler Birliği yapımı bir uzun menzilli karadan havaya füze sistemidir. Sistem, 1960’larda Stratejik bombardıman uçaklarından korunmak amacıyla tasarlanmıştır.
NATO kodu SA-5 Gammon olarak bilinir, 150 kilometre menzile sahip olan füzenin gelişmiş varyantları 300 kilometrede etkili olmaktadır. 200 kg savaş başlığı taşıyabilen füzeyi Suriye hava savunma birlikleri İsrail hava saldırılarını önlemede kullandı.Suriye tarafından 2017 Mart ayında İsraile bir S-200 fırlatılmış İsrail Arrow hava savunma sistemi tarafından vurulmuştu. Şubat 2018’de Suriye’ye yönelik bir hava saldırısında S-200 füzesi F-16 savaş uçağını takip ederek düşürmüştü.
S-200 füzeleri Şam ve Humusta bulunan T-4 hava üslerinin korunmasında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Temmuz 2019’da yaşanan bir olayda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) Lefkoşa ve Girne şehirleri arasındaki Taşkent köyü yakınlarına bir S-200 füzesi düştü. Füzenin İsrail ile Suriye arasındaki gerginlik sırasında Şam’dan ateşlendiği tahmin ediliyor.
Suriye Haber Ajansı yaptığı açıklamada, Lübnan üzerinden İsrail Hava Kuvvetleri tarafından yapılan saldırıya cevap vermek için Suriye Hava Savunma sistemlerinin attığı S-200’ün rotadan çıkarak KKTC düştüğü belirtildi.
TUNGUSKA
Kundağı motorlu hava savunma sistemidir. Paletli bir aracın üstünden makineli top ve füzeler ile alçak mesafe hava savunma için kullanılıyor. Sabit kanatlı uçaklar, helikopterler ve seyir füzelerine ateş edebiliyor.Ayrıca yer hedeflerinede etkin olarak kullanılıyor.
Suriye’de kullanıp kullanılmadığı bilinmiyor. Rusya’nın Sputnik haber ajansının 2017 tarihli haberinde eğer aktif olsalardı hava saldırılarına savunma yapabileceği yazılmıştı.
NATO tarafından SA-19 Grison olarak adalandırılan sistem sekiz adet 9M311-M1 yüzeyden havaya füze taşıyor. Füzeler 9 kg savaş başlığı ile 40 kg ağırlığında. 2,5 m uzunluğunda, 1,7 m çapında ve 2,2 m kanat açıklığındadır.
Ayrıca yarı otomatik radara sahip olan sistemde iki adet ikiz namlulu 30 mm uçaksavar silahı araca monte edilmiştir. Dakikada 5 bin mermi atabilen sistem 3 bin metre menzile sahiptir. Yer hedeflerine 4 bin metreden vurabilmektedir.
S-300
S-300 bir Rus şirketi olan Almaz Bilimsel Endüstriyel Şirketi tarafından geliştirilmiş, orta ve kısa menzilde balistik ve benzeri hava saldırılarından korunmak için kullanılan bir hava savunma füze sistemidir. Sistemin NATO isimlendirmesi SA-10’dur.
S-300 Hava Savunma Sistemi 1970’lerin sonlarında geliştirilmiştir. 1990′ ların ortalarında modern versiyonu S-300 PM-2 olarak piyasaya sürülmüştür.Radar, komuta merkezi ve içinde 200 km kadar menzile sahip füzeler bulunan mobil araçlaradan oluşmaktadır. S-300 füze sistemleri 6 personel tarafından kullanılır ve taşınması genellikle 8 tekerlekli askeri kamyonet ile gerçekleştirilir.
Son güncellemesi 2000 yılında yapılan S-300 füze savunma sistemlerinin ortalama menzil 210 kilometre uzaklığa kadar çıkarılmıştır. Ayrıca etkili irtifası 30 kilometredir. Füze sistemi mobil hale getirildikten sonra son olarak toplam ağırlığı 1,2 ton civarına ulaşmıştır. Son güncellenen S-300 sistemi S-300VM ismiyle tanınmaktadır.
Suriye Ekim 2018 ‘de Rusya’dan S-300 füze sistemi tedarik etmişti. Son saldırılarda S-300’lerin aktif olmadığı ileri sürülmüştü.National Interest (NI) dergisinde yayımlanan Mark Episkopos imzalı yazıya göre, S-300 hava savunma sistemleri, Suriye’de siyasi çözüm arayışları yönünde görüşmeler sürerken İsrail üzerinde baskı yapmak için kullanılabileceği yazıldı.
Dergideki haberde, İsrail’in ‘Eros-B’ uydusu tarafından çekilen fotoğrafların, Suriye’deki S-300 sistemlerinin kısa bir süre önce faaliyete geçtiğini gösterdiği ifade edildi.
En son Suriye’nin Masyaf’ta konuşlu S-300 bataryasının 30 Haziran 2019 tarihli alınan uydu görüntüleri yayınlandı. Bu görüntülere göre 4 adet S-300 bataryasının operasyona hazır hale getirildiği görülüyor.
Suriye merkezli bazı kaynaklar, Rusya Federasyonu menşeli S-300 ve Pantsir-S hava savunma sistemlerinde kullanılan radarın, İsrail menşeli seyir füzelerini çeşitli nedenlerden ötürü tespit edemediğini açıkladı.Bu sebepler hakkında bilgi verilmedi.
Bahar Kalkanı Harekatında Türk Hava Kuvvetleri’ne ait SİHA’lar Pantsir-S Hava savunma sistemlerini imha etmişti. Bu operasyonlarda elektronik harp sistemlerinin etkisinin büyük olduğu biliniyor.
Kaynak: JS, Ajanslar,Sutnik, BBC, DW,
