Suudi Arabistan petrol tesislerine yapılan saldırılar sonrası İran’ın seyir füzesi yetenekleri büyük dikkat çekti. İran seyir füzesi imkanlarını 10 yıldan bu yana sessizce çalışarak geliştirdi.Bu durum bugün tüm körfez ülkelerini ve petrol piyasalarına ciddi tehdit oluşturmaktadır.
Yemen iç savaşının başlamasında bu yana İran dolaylı yollardan Husiler üzerinden seyir ve balistik füzeleri Suudi Arabistan üzerinde test etti. İran çok geniş balistik füze envanterine sahip olduğu bilenmektedir.
İran seyir füzelerini yer hedefine yönlendirilebilen insansız bir uçak olarak görmektedir. Önceden programlanmış uçuş profili ve belirlenmiş bir hedefe tam otomatik olarak varmasıyla, seyir füzeleri ülkelerin ekonomik sahalarını vurmada balistik füzelere nazaran daha etkili olduğu anlaşıldı.
İran uzun menzilli seyir füzesi macerası Sovyet yapımı KH-55 seyir füzelerini 2001 yılında Ukrayna karaborsasında elde etmesiyle başladı. KH-55 seyir füzesi Sovyet Hava Kuvvetleri tarafından uzun menzilli bombardıman uçaklarında kullanılıyordu.Uzun yıllar İran’ın KH-55 füzesinden yeni bir seyir füzesi çıkaracağı beklensede kamuoyuna yansıyan hiç bir bilgi olmadı. Tarihler 2013 yılını gösterdiğinde ABD Ulusal Hava ve Uzay İstihbarat Merkezi, MESKHAT adında uzun menzilli bir seyir füzesini listeye ekledi. Füzeyi ‘kara saldırı’ kategorisinde, başlık tipini ‘konvansiyonel’ ve menzili ‘belirlenmeyen’ olarak gösterdi.
İran Mart 2015’de SOUMAR adını verdiği yeni bir seyir füzesi yaptığını açıkladı. Füze KH-55 füzesi türevine benziyor olasada, İran 10 yıllık bir çalışmanın sonunda Tomahawk’a benzer bir seyir füzesi inşa etmeyi başarmıştı. Test görüntüleri İran medyasında yayınlansada bir çok soru işareti vardı. Yeni füze her ne kadar KH-55 ile aynı görünüşte olmasına rağmen iki füzenin itme sistemleri çok farklıydı. SOUMAR füzesi karadan fırlatılacak şekilde kafes kanatçıklarıyla donatılmış ve yeni bir güçlendirici rokete sahipti.Bununla birlikte metalurji ve hassas mühendislikte üretimi büyük miktarda kapasite gerektiren karmaşık teknoloji ürünleri olan turbofan motorları tarafından tahrik edilmekteydi.
İran yetkililer SOUMAR füzesinin menzili konusunda açıklama yapmadı, fakat uluslararası gözlemciler füzenin K-55 yakın 2.500 km menzili olabileceğini öne sürdü. K-55 seyir füzesi Sovyet bombardıman uçaklarından atılacak şekilde üretilmişti. Fakat İran’ın elinde bombardıman uçağı olmadığından, İran SOUMAR füzesini tekerlekli bir mobil fırlatıcı üzerinde tasarladı.
ABD Ulusal Hava ve Uzay İstihbarat Merkezi’nin 2017 yılında yayınladığı raporda SOUMAR füzesini MESKHA füzesinin geliştirilmiş modeli olarak gösterdi.
İran Şubat 2019’da yeni bir seyir füzesi HOVEYZEH‘i ürettiğini duyurdu. SOUMAR füze ailesinden olan HOVEYZEH seyir füzesi 1.350 Km menzile sahip olduğu açıklandı. Aynı basın açıklamasında ikinci versiyon SOUMAR füzesinin 700 kilometreden daha kısa bir menziline sahip olduğuda açıklandı.
SOUMAR ve HOVEYZEH seyir füzeleri İranın hava saldırı yeteneklerini geliştirdiğini göstermektedir. Fakat bu füzelerin güdüm sistemleri ve atalet navigasyon sistemi ve GPS gibi sistemleri hakkında çok az şey biliniyor.
Tahran Ukrayna karaborsasından elde ettiği KH-55 seyir füzesiyle yirmi yılda elverişli ve uzun ömürlü bir seyir füzesi elde etmiş görünüyor.
İRAN’IN DİĞER SEYİR FÜZELERİ
İran’ın mevcut üst düzey seyir füzelerinin yanında daha kısa menzilli seyir füzelerinide geliştirdiği bilinmektedir. Son Suudi Arabistan petrol tesilerine yapılan saldırıda bu kısa menzilli YA ALİ füzesinin kullanıldığı iddia edilmektedir.
Çin C-602 füzesine benzeyen YA ALİ füzesi, SOUMAR ve HOVEYZEH füzelerinden önce İran’ın elinde bulunduğu belirtiliyor. İlk versiyonlarının 300 kilometre menzille üretildiği daha sonra bu menzilin 700 kilometre çıkarıldığı bilinmektedir. Her ne kadar iddia edildikleri gibi Suudi Arabistan petrol tesislerine vurmada menzilleri yetmesede YA ALİ füzesinin Körfez kıyı şeridine yakın olan Körfez Arap ülkelerine karşı ciddi tehdit olabilir.
İran yerli imkanlarla geliştirdiği ve İran Deniz Kuvvetleri envanterinde bulunan denizaltılara entegre edilecek olan JASK-2 seyir füzesinin seri üretime geçtiğini geçen yıl açıklamıştı.
İran Donanma Komutanı Tuğamiral Hossein Khanzadi tarafından yapılan açıklamada; JASK-2 füzesinin bütün testlerinin başarıyla tamamlandığı ve füzenin seri üretime geçerek, İran Deniz Kuvvetleri envanterindeki bütün denizaltılara entegre edileceğini söyledi.
Geçen yıl Moskova’da düzenlenen MAKS 2019 Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı’nda İran Havacılık Sanayi Örgütü (IAIO) standında yeni geliştirilen karadan karaya 450 kilometre menzile sahip MUBİYN seyir füzesi sergilendi. İranlı yetkililer deneme süresisini başarıyla tamamlayan seyir füzesinin hizmete girdiğini açıkladı.
Radara yakalanmama özelliğine sahip füzenin saatte 900 kilometre hıza ulaşabildiği ve 45 bin feet irtifaya çıkabildiği ifade ediliyor. 120 kilo savaş başlığı taşıyan füze, “Terminal faz kılavuzluğu” özelliği ile arazi eşlemesi yaparak hedefine gidebiliyor.
İRAN’IN BLASTİK FÜZELERİ
İran balistik füze programı, İran-Irak savaşı sırasında Irak’ın İran şehirlerine karşı balistik füzeler ile saldırılar düzenlemesi üzerine başladı. Libya ve Kuzey Kore’den satın aldığı SCUD füzelerini kendi imkanlarıyla üretmeye ve geliştirmeyi başaran İran, savaşın ardından 20 yılda daha uzun menzilli daha isabetli füzeler geliştirdi.
Bugün gelinen noktada İran, 600 km menzilden, 2.000 km+ menzile sahip yüzlerce balistik füzeye sahiptir. Bu balistik füzelerden dikkat çeken 600 km menzilli SCUD-C füzesi ve 1.300 – 1.900 km menzilli ŞAHAP-3 füzeleridir.Bu füzelerden ŞAHAP-3 füzeleri Türkiye topraklarının tamamına ulaşabilmektedir. ŞAHAP-3 füzesinin bazı aldatma yöntemlerine sahip olduğu hava savunma sistemlerinin bu füzeler karşısında işleri giderek zorlaşmaktadır. İran’ın 2010 yılından itibaren envantere aldığı SEJİL-2 füzesi 2.000 km’nin üzerindeki menziliyle sadece Türkiye değil, Güney ve Doğu Avrupa ülkelerini de etki sahası içine almaktadır.
İran yeni geliştirdiği kısa menzilli FATEH MOBİN balistik füzesini 2018 yılında tanıtımını yapmıştı. Balistik füze hakkında menzil bilgisi verilmedi, fakat ABD merkezli Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi’ne (CSIS) göre, yeni füzenin menzili yaklaşık 200 ila 300 kilometre arasında olduğu tahmin ediliyor.
Geçen yıl İran Fars haber ajansı, KHORRAMSHAHR (Hürremşehr) adlı füzelerde yaşanan teknolojik gelişmelerin yer aldığı bir haber yayınladı.Haberde KHORRAMSHAHR-2 adlı yeni füzenin yaklaşık 2 ton ağırlığında olduğunu, 2 bin kilometre menzile sahip ve birçok savaş başlığını taşıyabileceği belirtildi.
……………………………………………………………………….
İran, 10 Şubat’da düzenlediği basın toplantısında “Raad-500” adı verilen balistik füze ve yeni nesil uydu taşıyıcı roketlerini tanıttı.
İran devlet televizyonuna göre, karadan karaya Raad-500 balistik füze ve yeni nesil uydu taşıyıcı roketleri, Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami ve Devrim Muhafızları Hava-Uzay Komutanı Tuğgeneral Emirali Hacızade’nin katıldığı törende görücüye çıkarıldı.
İran’da ilk defa üretilen elyaf ve karbon karışımından yapılan gövdeye sahip Raad 500 füzesi, yaklaşık 2 ton ağırlığıyla, 200-300 kilometre menzilli metal gövdeli “Fatih 110” füzesinden daha hafif ve 200 kilometre daha uzun menzile sahip.
Kaynak: Mehr Haber Ajansı, Ajanslar, The Time Israel, Nationalinterest,
