Hürmüz Boğazı üzerinde ABD’nin İnsansız Hava Aracı (İHA) RQ-4A Global Hawk’ı İran’ın düşürmesinin ardından, savaş durumunda İHA’ların ne kadar başarılı olabileceği tartışması başladı.
Uluslararası hava sahasında keşif ve gözlem uçuşu yapan RQ-4A Global Hawk, İran Hava Savunma sistemlerine bağlı Khordad füzesiyle 20 Haziran’da düşürüldü. İran’ın yayınladığı raporlarda, RQ-4A Global Hawk tespit edilmesini önleyen ‘tam gizli moodda’ çalıştığı, tüm kimlik ekipmanlarını kapatmış halde İran hava sahsına girdiği iddia edildi.
Khordad Füze Sistemi, 2010 yılının ortalarında hizmete girmiş, İran’ın Raad orta menzilli hava savunma sisteminin gelişmiş modelidir.İran’ın elinde bulunan S-200 ve S-300PMU-2 füze sistemlerini tamamlayıcı sistem olarak geliştirildi. Yaklaşık 100 km menzili olduğu iddia edilen füze sistemi, bir platformda 3 adet taşınıyor ve üzerinde bulanan dizin radar ile hedef takip edilerek atış yapılıyor.
Bu olay İran’ın yerli füze sistemleri için önemli bir başarıyı temsil ediyor. Tanesi 100 milyon dolar civarında olan yüksek teknoloji sahip İHA’nın düşürülmesi, Ortadoğu’daki güç dengesi üzerinde önemli sonuçlar doğuracak gibi görünüyor.
Stanford Üniversitesi’nde Uluslararası Güvenlik ve İşbirliği Merkezi’nin eş-direktörü olarak görev yapan Amy Zegart, “ Bu uçak tipik olarak çok yüksek irtifada uçabiliyor.İranlıların onu vurabildiği gerçeği, bazı önemli yeteneklere sahip olduklarını gösteriyor. İran’ın tahmin ettiğimizden daha yetenekli olduğuna dair bir işaret veriyor…” ifadelerini kullandı.
İran’ın ürettiği yerli hava savunma sistemleri, rakip ülkeleri risk almada iki kere düşünmeye zorlayacak. Ambargo altında olan İran’ın Kohordad füze sistemini geliştirmesi, hava savunma sistemlerinin küresel olarak yaygınlaştığını gösteriyor.İran gibi ülkeler daha az askeri güç ile kuvvetli hava savunmasına sahip olabiliyorlar.
Hürmüz Boğazında yaşanan son olay ile düzenli ordusu bulunan bir ülke ile savaş durumunda İnsansız Hava Aracı’nın ne kadar efektif kullanılacağı sorularını gündeme getirdi.
ABD ordusundaki İHA sistemleri, hava kuvvetleri ve hava savunma sistemleri bulunmayan düşmanlar ile savaşıldığı zaman en popüler araç oldu. Askeri uzmanlar IŞİD gibi düzensiz kuvvetler ile mücadelelerde savaşın kazanılmasında İHA sistemleri büyük rol oynadığını belirtti.
İnsansız Hava Aracı Çalışma Merkezin’ne göre bu gibi hadislerin ileride daha fazla olabileceği belirtiliyor. İHA’lar siyasi ve askeri gerilimin yüksek olduğu bölgelerde daha popüler hale geliyor. İnsansız olduklarından riski düşük olarak görülüyor.
İHA’lar yüz yüze gelinen savaş ortamlarından uzak bir zamanda ortaya çıktı.Hava savunması olmayan terör gruplarını bulmada, takip ve imha etmede oldukça yararlı olduğunu gösterdi. Yüksek teknoloji sistemleri, lazer bombaları İHA’ları, manevra yeteneği az olan ağır hava aracı haline getirdi. Bu da etkin hava kuvveti ve hava savunma sistemi olan ülkeler için İnsansız Hava Araç’larını kolay av haline getirdi.
HİNDİSTAN İHA ALIMINI TEKARAR DEĞERLENDİRİYOR
Son olarak Hindistan basınında çıkan haberlerde, İran’ın ABD Donanması’nın RQ-4A Global Hawk’ı düşürmesinin ardından, Hindistan’ın ABD’den 6 milyar dolar değerinde 30 farklı İHA alımını tekrar değerlendirmeye aldığı belirtildi.
Hindustan Times’da çıkan başka bir haberde, Yeni Delhi hükümetinin, Havadan Havaya füze sistemleri (SAM) donatıldığı Pakistan ve Çin sınırında uçacak ABD İHA’larının etkinliği ve hayatta kalma konusunda endişe duyuyor ifadeleri yer aldı.
LİBYA İÇ SAVAŞINDA ÇİN,ABD VE İTALYAN İHA’SI DÜŞÜRÜLDÜ
Libya iç savaşında da İHA’ların çok kullanıldığını görüyoruz. Libya’nın doğusunda General Halife Hafter’e bağlı kuvvetler Trablus havalimanında Türkiye’ye ait park halindeki bir insansız hava aracını (İHA) vurduklarını ileri sürmüştü.Bu olayın ardında Libya’da Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (UMH) bağlı birlikler başkent Trablus’un doğusundaki Sirte kenti yakınlarında Hafter milislerine ait bir insansız hava aracını (İHA) düşürdü.
İHA’nın Çin Devlet Havacılık Şirketine (Aviation Industry Corporation of China) bağlı Chengdu Uçak Tasarım ve Araştırma Enstitüsü (Chengdu Aircraft Design and Research Institute /CADI) ürünü silahlı Wing-Loong II İHA olduğu anlaşıldı. Wing Loong 2 platformunu Halife Hafter milislerine Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) verdiği ve İHA’nın Sirte kentinde sivil yerleşim yerlerine taarruz için uçtuğu iddia edildi.
Wing Loong II ilk defa Kasım 2016’da Çin Havacılık Fuarında gösterildi ve İHA 2017 Şubat’da ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Keşif gözlem ve taarruz görevleri için uçurulan İHA 480kg faydalı yük veya mühimmat taşıyabiliyor. ABD’nin MQ-9 Reaper uçağına dış görünüşü benzeyen İHA, BAE’in yanı sıra Pakistan, Endonezya, Kazakistan’a da ihraç edildi.
ABD Afrika Komutanlığında görev yapan General Stephen Townsend, Libya’nın başkenti Trablus hava sahasında vurulan Amerikan Hava Kuvvetleri’ne ait MQ-9A İHA’nın Rusya menşeli Pantsir-S1 hava savunma sistemi ile düşürüldüğünü düşündüklerini bildirdi.
Townsend, bölgede Rus paralı askerlerinin bulunduğunu ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin Hafter Güçlerine verdiği hava savunma sistemlerinin aktif olduğunu belirtti.
ABD İHA’sının düştüğü tarihe yakın bir tarihte bölgede İtalyan Hava Kuvvetlerine mensup bir İHA daha düşmüştü.
İtalyan Hava Kuvvetleri’ne ait bir adet MQ-9 İHA, Libya Ulusal Ordusu (LNA) tarafından Libya’nın sınırları içerisinde düşürüldü. İtalya, “Operation Mare Sicuro” (Güvenli Deniz Operasyonu- Terör İle Mücadele Operasyonu) için bölgede İHA uçuruyordu.
EN BÜYÜK İHA FİLOSU ABD HAVA KUVVETLERİ’NDE BULUNUYOR
ABD Hava Kuvvetleri, dünyadaki en iyi istihbarat, gözetleme ve keşif (ISR) platformlarına sahip. ABD Hava Kuvvetleri’nin ISR kuvvetinin üstünlüğünü artırmaya yönelik plana sahip olduğu iddia ediliyor.
ABD’nin ISR kuvveti 14 farklı tipte 425’in üzerinde insanlı ve insansız uçaklardan oluşuyor. ISR gücünün 280 adeti dört tip İHA’dan oluşuyor. (MQ-1B Predator, MQ-9 Reaper, RQ-4 Global Hawk ve RQ-170 Sentinel ) Geri kalan uçakların çoğu 1960’lara ve 1970’lere aittir. İnsanlı platformlar yaklaşık 80 adet E-3 Sentry, E-8 J-STARS ve WC-135 Constant Phoenix’den oluşuyor.
İran’ın vurduğu RQ-4A Global Hawk uçağı, yüksek irtifada ABD Donanması için Geniş Alan Denizcilik Gözetleme (BAMS-D) görevi yapmaktaydı. MQ-1B Predator, MQ-9 Reaper İHA’larının füze fırlatma yeteneklerine sahip olmalarına karşın, RQ-4A Global Hawk sadece bilgi toplamak için kullanılıyor.Bu görevi gerçekleştirmek için 60 bin feet yükseklikte uçarak dünyanın eğriliğinin ötesini görebiliyor. Bu yükseklik ticari uçaklardan iki kat daha yüksek.
Kaynak: Forbes, CNN, Reuters, Time, C4 Defence, TAH Savunma,
