İsveç, bir sonraki nesil savaş uçağı edinme kararını 2031 yılına kadar erteleyeceğini duyurdu. Ülkenin savunma yetkilileri, farklı yaklaşımların getirdiği riskleri ve olasılıkları dikkatlice değerlendirme aşamasında olduklarını belirtti.
Kararın ertelenmesinin ardındaki temel neden, İsveç’in savaş uçağı seçenekleri üzerindeki belirsizlik. Ülke, bağımsız bir sistem inşa etmeyi, başka bir ülkeyle işbirliği yaparak geliştirmeyi veya geliştirilmiş bir sistemi satın almaya yönelik üç seçenek arasında karar vermeye çalışıyor.
İsveç’in bu kararın arkasındaki diğer faktörlerden biri de geçmiş işbirliği deneyimleri. Bir zamanlar Birleşik Krallık ve İtalya ile işbirliği yürüttüğü Future Combat Air System (FCAS) programından bir yıl önce ayrılan İsveç, bu programın avantajlarını tekrar değerlendiriyor.
Karar alma süreci, iki aşamadan oluşuyor. Faz 1, 2023 ile 2025 yılları arasında konsept keşfi içerirken, Faz 2, 2026 ile 2030 yılları arasında konsept ve teknoloji geliştirmeyi hedefler. Bu süreç, operasyonel analiz, sistem konseptleri ve teknoloji geliştirmeyi içeriyor.
Uluslararası arenada, Fransa, Almanya, İspanya, İtalya, Japonya ve Birleşik Krallık, geleceğin savaş uçağı sistemlerinin geliştirilmesine odaklanan çeşitli programlara katılıyorlar. Bu programlar, yeni nesil savaş uçaklarının kontrolünü sağlama amaçlı bir “sistemlerin sistemleri” yaklaşımına odaklanıyor.
sistemlerin sistemleri “system-of-systems,” farklı alt sistemlerin bir araya gelerek daha büyük bir sistem oluşturduğu ve bu sistemin daha büyük bir amaç veya hedefe hizmet ettiği bir kavramdır.Bu terim özellikle karmaşık, büyük ölçekli projelerde veya savunma, uzay, iletişim, ulaşım gibi alanlarda kullanılır.
Zaman çizelgeleri açısından, Global Combat Air Program (GCAP) 2035 yılında hizmete girmesi beklenirken, Future Combat Air System (FCAS) ise beş yıl sonra operasyonel hale gelecek.
İsveç’in bir diğer önemli zorluğu, yeni nesil savaş uçağının Başlangıç İşletme Yeteneği (IOC) belirleme konusundaki zorluklar. Ülkenin tarafsız bir teknoloji yaklaşımı benimsemesi ve riskleri ve olasılıkları dikkate alması gerekiyor.
Başlangıç İşletme Yeteneği (IOC), bir askeri veya savunma sistem veya platformun, planlandığı şekilde çalışabilir hale geldiği ve ilk operasyonel görevlerine başlayabileceği seviyeyi ifade eder.
Ancak bu kararın 2031 yılına kadar ertelenmesi, İsveç’in uluslararası programlar gibi GCAP veya FCAS gibi programların tasarım gereksinimlerini etkileme yeteneğini tehlikeye atabilir.
Uluslararası arenada, Suudi Arabistan GCAP’a katılma niyetini sürdürüyor, ancak İngiltere’nin bu katılımla ilgili net bir zaman çizelgesi bulunmuyor. Diğer yandan, Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Belçika’nın FCAS’a katılacağını Haziran ayında duyurdu ancak bu kararların kesin zamanlamaları henüz belirlenmedi.
