Çin Sahil Güvenlik botlarının Filipinlere ait bir ikmal gemisine tazyikli suyla müdahale etmesinin ardından Manila ile ABD arasında, 70 yıl önce yapılan karşılıklı savunma anlaşması kapsamında ABD ordusunun Güney Çin Denizi’ndeki Filipin güçlerini savunup savunmayacağı değerlendiriliyor.
Filipin Donanması için lojistik destek sağlayan sivil sözleşmeli bir gemi, ikinci Thomas Sığlığı’ndaki BRP Sierra Madre karakoluna ikmal yapmaya çalışırken, iki Çin hücumbotu gemiye tazyikli suyla müdahale etti. Filipin Silahlı Kuvvetleri tarafından yayınlanan görüntülere göre, yüksek basınçlı su Unaizah Mae 4 adlı geminin köprü üstündeki camlarına zarar veriyor.
II. Dünya Savaşı’ndan kalma Sierra Madre’ye askeri noktasına yapılan aylık ikmal seferlerini engellemek için uçaklar ve denizden gerçekleştirilen dokuzuncu saldırı, Pasifik’teki politikacıları, analistleri ve hukukçuları, 1951 tarihli karşılıklı savunma anlaşması uyarınca ABD’nin Manila’ya yardım etme yükümlülüğünü değerlendirmeye sevk ediyor.
Filipinler’den Çin’e Sert Tepki: “Boyun Eğmeyeceğiz”
Filipinler, Güney Çin Denizi’nin tartışmalı sularında Çin sahil güvenliğinin “saldırılarına” yakın zamanda doğrudan karşılık vereceğini açıkladı. Geçtiğimiz hafta, Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr., sosyal medyada kaleme aldığı bir yazıda, Çinlilerin iki Filipin donanma gemisi ve iki sahil güvenlik gemisinin eşlik ettiği bir sivil tekneyi tazyikli su kullanarak taciz ettiği olayın ardından “Korkmayacağız, sessizliğe, boyun eğmeye veya itaat etmeyeceğiz” sözünü verdi.
Marcos, Çin’in nasıl bir karşılık verebileceğini tam olarak belirtmedi, ancak “Çin sahil güvenlik ve Çin deniz milisleri ajanlarının hız kesmeyen, yasadışı, zorlayıcı, saldırgan ve tehlikeli saldırıları karşısında orantılı, kasıtlı ve makul bir karşılık” sözünü verdi.
Hem ABD Dışişleri hem de Savunma Bakanlıkları, bu hafta anlaşmaya bağlılık sözü veren açıklamalar yayınladı.
Savunma anlaşması kapsamındaki en kötü senaryo, Çin ile açık bir savaşa yol açabilecek olsa da, anlaşma ABD’nin Manila’yı silahlı çatışma dışında diplomatik olarak desteklemesi için seçenekler sunuyor. Ancak 1951 tarihli anlaşmanın 21. yüzyıldaki uygulaması, Çin’in tazyikli su kullanımının silahlı saldırı olup olmadığı veya ikmal görevlerinin sivil mi yoksa askeri mi kategorize edileceği gibi soruları gündeme getiriyor ve çeşitli hukuki yorumlara yol açıyor.
ABD’nin İkinci Dünya Savaşı tank çıkarma gemisi Sierra Madre, Filipinler’in Palawan adası kıyısında hak iddia etmek için gemiyi kasıtlı olarak 1999 yılında karaya oturttu. İkinci Thomas Sığlığı, Filipinler’in Palawan adasının yaklaşık 120 mil doğusunda, ülkenin münhasır ekonomik bölgesinin içinde yer alıyor ve Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki geniş dokuz çizgi çizgisi iddiasının hemen içinde yer alıyor. Sadece 20 mil batıda, Pekin, Mischief Reef üzerinde benzer bir gelgit özelliğinden bir Çin askeri karakolu oluşturdu.
BRP Sierra Madre, Filipinler Donanması’na ait eski bir tank çıkarma gemisidir. Bir zamanlar USS LST-821 olarak bilinen gemi, 1944 yılında Amerika Birleşik Devletleri Donanması tarafından inşa edilmiştir. II. Dünya Savaşı’nda ve Vietnam Savaşı’nda görev yapmıştır. 1970’lerde gemi Filipinler’e devredildi ve BRP Sierra Madre olarak yeniden adlandırıldı. 1999 yılında, Çin’in Spratly Adaları’ndaki hak iddialarına karşı koymak için İkinci Thomas Sığlığında karaya oturtuldu. BRP Sierra Madre, Filipinler’in karasularını korumak için hala aktif görevdedir. Gemide 12 kişilik bir mürettebat görev yapmaktadır.
Sierra Madre’nin karaya oturmasından bu yana Filipinli Deniz Piyadeleri, Çin’in Palawan’a yönelik tecavüzüne karşı bir önlem olarak sığlıkta varlıklarını sürdürüyorlar. Birkaç haftada bir malzeme alıyorlar. Bir Filipin Sahil Güvenlik gemisi genellikle içinde Filipin Donanması denizcileri bulunan daha küçük sivil gemilere eşlik ediyor. Unaizah Mae 4 gibi bu daha küçük sivil gemiler malzemeleri taşıyor ve aktarıyor.
İkinci Thomas Sığlığı, Güney Çin Denizi’nde Spratly Adaları’nın bir parçası olan bir mercan kayalığıdır. Filipinler tarafından Ayungin Shoal olarak da bilinir.
Geçtiğimiz hafta Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi önünde ifade veren ABD Hint-Pasifik Komutanlığı’nın görevden ayrılan Amiral John Aquilino, Çin Sahil Güvenliği’nin Sierra Madre ikmal görevlerine yönelik artan saldırganlığı nedeniyle endişelendiği Filipinleri “gerçekten kritik bir sıcak nokta” olarak tanımladı.
Aquilino milletvekillerine, “İşin nereye gidebileceği konusunda endişeliyim,” dedi.
2016 yılında uluslararası bir mahkeme Pekin’in Güney Çin Denizi’ndeki geniş kapsamlı iddialarına karşı karar vermiş ve Çin’in İkinci Thomas Sığlığı ya da çevresindeki sular üzerinde hiçbir yasal hakkı olmadığını söylemişti.
Ancak Çin, Lahey’in kararını görmezden geldi. Çin Sahil Güvenlik botları, deniz milisleri ve Halk Kurtuluş Ordusu Donanması’na ait savaş gemileri, Spratly Adaları’ndaki özelliklerin etrafına erişimi kısıtlamaya devam ediyor.
