Son yıllarda, Doğu Akdeniz, jeopolitik, güvenlik ve enerji karmaşıklıklarının bir araya geldiği bir odak noktası haline geldi. Kıbrıs, Mısır, Yunanistan, İsrail, Lübnan, Libya, Suriye ve Türkiye gibi ana oyuncular arasındaki etkileşimler, bölgenin dinamiklerini nüanslı bir şekilde resmediyor.Doğu Akdeniz’deki politik risk, stratejik önem, enerji çıkarları ve siyasi istikrarsızlık etkisiyle Ekim 2023’ten bu yana arttıyor.
IISS, “International Institute for Strategic Studies” (Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü) tarafından hazırlanan raporda, Doğu Akdeniz’in bir zamanlar sakin bir alan olan, stratejik bir çıkış noktasına dönüştüğü belirtiliyor. “Tarihî husumetler, bölgesel çatışmalar ve deniz sınırları anlaşmazlıkları jeopolitik gerginlikleri alevlendirdiği, büyük dış güçlerin dahil olması ve hassas güç dengesi, devam eden bir rekabeti şekillendiriyor.” denildi.
Türkiye’nin iddialı duruşu, altyapı projeleri ve enerji girişimleri, jeopolitik sahneyi yönlendirdiği belirtilen raporda, “diplomatik ve askeri girişimler, Yunanistan, Kıbrıs, Mısır, İsrail ve Türkiye gibi ülkeler arasında bölgesel manzaranın şekillendirilmesine yönelik devam eden çabaları yansıtıyor.” ifadeleri yer aldı.
Savunma sanayii ve tedariklerinin değerlendirildiği bölümde, savunma işbirliği mevcut olsa da, resmi ittifaklara dönüşmemiş ve derin güvensizlik nedeniyle işbirliği güvenliği engelliyor. Kıbrıs, Mısır, Yunanistan, İsrail ve Türkiye gibi ülkeler, savunma modernizasyonuna ağırlık veriyor, özellikle hava ve deniz kabiliyetlerine odaklanıyor ifadeleri yer aldı.
İsrail-Hamas krizine değinen rapor, son olaylar özellikle 2023 Ekim’indeki Hamas saldırısı, büyük devletler arası çatışma potansiyelini artırdı. Doğu Akdeniz, devlet ve devlet dışı aktörlerin dahil olduğu çeşitli çatışmalarla dolu, içsel ve bölgesel, karmaşık bir güvenlik manzarasına sahip olduğu belirtildi.
Dış güçlerin bölgede etkisini belirten raporda, fiziksel varlığını azaltma çabalarına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri bölgede merkezi bir oyuncu olarak kalmaya devam ediyor. Fransa, Almanya ve İtalya gibi Avrupa ülkeleri, rol oynarken, Avrupa Birliği’nin (AB) yapısal zayıflıkları etkisini sınırlıyor. Rusya ve Çin, yatırımlarını artırmış olsalar da ikincil aktörler olarak kabul ediliyor.
Doğu Akdeniz’de enerji hedefleri konusunda, bölge ülkeleri önemli bağlantı projelerinde pozisyon almak için süren bir “Geo-ekonomik rekabetle” karşı karşıya. Potansiyel koridorlar arasında düğüm olma amacındaki bu ülkeler arasındaki işbirliği henüz ilk aşamada.
Raporda, Kıbrıs, Mısır, İsrail, Lübnan, Libya, Suriye ve Türkiye için ayrı ayrı sağlanan ülke perspektifleri, jeopolitik stratejilerini ve zorluklarını detaylandırarak Doğu Akdeniz’in jeopolitik manzarasına katkıda bulunulduğu belirtildi.
İstikrarsızlık sonuçlarının başında göç ve terörizm geldiği vurgulanan raporda, Avrupa ülkelerini ve bölgeyi etkileceği savunuldu.
Doğu Akdeniz’deki politik risk, stratejik önem, enerji çıkarları ve siyasi istikrarsızlık etkisiyle Ekim 2023’ten bu yana arttığına dikkat çekildi.
Özetle Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü raporunda, Doğu Akdeniz’in çok yönlü dinamikleri, bölgeyi tanımlayan zorluklar ve fırsatları ortaya koyuyor, jeopolitik, güvenlik ve enerji düşünceleri ince bir etkileşim dansında bir araya geliyor.
