Batı Afrika’nın bölgesel bloku ECOWAS, geçen ay gerçekleşen darbenin ardından Nijer’in demokratik olarak seçilmiş başkanını görevine iade etmek amacıyla olası bir askeri müdahale için “her an hazır olduklarını” açıkladı.
Ekonomik Batı Afrika Ülkeleri Topluluğu (ECOWAS) bloğunun Siyasi İşler, Barış ve Güvenlik Komiseri olan Abdel-Fatau Musah, askeri müdahale emri verildiğinde “her an harekete geçmeye hazır olduklarını” belirtti.
Batı Afrika savunma şeflerinin Gana’nın başkenti Akra’da gerçekleşen iki günlük toplantısında konuşan Musah, “D-Günü’nün belirlendiğini, ancak bunu açıklamayacaklarını” ifade etti.
Geçtiğimiz hafta ECOWAS, 26 Temmuz’da askeri bir cunta tarafından devrilen Nijer’e müdahale için bölgesel bir bekleyen kuvvetin “harekete geçirilmesi” talimatını verdi.
ABD, Nijer’deki üslerini tahliye etmek için planlar hazırlıyor
ABD Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Nijer’deki iki önemli insansız hava aracı ve terörle mücadele üssünü gerektiğinde tahliye etmek için planlar yapıldığını açıkladı.
Hava Kuvvetleri Genel Komutanı James Hecker, Washington’daki basın toplantısında “muhtemelen işbirliği yapabileceğimiz ve ardından varlıklarımızı taşıyabileceğimiz” bölgeler olduğunu belirtti.
Hecker, Nijer’de işlerin yürütülemez hale gelmesi durumunda ABD’nin düşündüğü alternatif Batı Afrika ülkeleri hakkında ayrıntı vermedi.
Hecker, tahliye için alınan tedbirli planlamada yavaşça çıkabilecekleri senaryoların yanı sıra acil ayrılmak zorunda kalabilecekleri durumları da içerdiğini belirtti. Bu durumda sadece en hassas malzemelerin alınacağını ifade etti.
Hecker, Biden yönetiminin henüz Nijer ordusunun 26 Temmuz’daki demokratik olarak seçilmiş başkanı devirmesi konusunda bir karar almadığını ekledi.
ABD’nin Nijer’de başkent Niamey ve Sahra’nın güney kenarındaki uzak şehir Agadez’de hava üsleri bulunmaktadır.
ABD henüz Nijer’deki olaylara resmi olarak bir darbe olarak adlandırmamıştır. Eğer bu tahliye gerçekleşirse ABD ile Nijer arasındaki birçok askeri ve güvenlik bağının kesilmesine yol açabilir.
MALİ VE BURKİNA FASO, NİJER’E SAVAŞ UÇAĞI GÖNDERDİ
Mali ve Burkina Faso, olası ECOWAS askeri operasyonuna karşı Nijer’e Super Tucano (ST) tipi savaş uçağı gönderdi.
Gönderilen uçakların görüntüleri Nijer devlet televizyonunda yayımlandı. Görüntülerde Nijer’in satın aldığı 2 adet HÜRKUŞ uçağı bulunuyor. Uçağın mühimmatları arasında MAM-L, MAM-C ve CİRİT de yer alıyor.
Nijer’e HÜRKUŞ ihraç edildiği bilgisi, ilk kez 18 Kasım 2021 tarihinde açıklanmıştı. Nijer aynı zamanda Türkiye’den Bayraktar TB2 SİHA tedarikinde de bulundu. HÜRKUŞ uçağını kullanacak Nijerli pilotlar TUSAŞ refakatinde HAVELSAN’daki simülatörlerde eğitim aldı.
Nijer bölgedeki ülkeler tarafından olası bir istilaya karşı hazırlık yapıyor
Nijerliler, bölgedeki diğer ülkelerden gelebilecek bir istilaya karşı hazırlıklarını sürdürüyorlar. Bu hazırlıklar, ülkedeki askeri güç değişikliğinin ardından gerçekleşiyor.
ECOWAS, Batı Afrika’daki bölgesel bir birlik olarak, görevden alınan Başkan Mohamed Bazoum’un görevine iadesini talep etti. Eğer askeri yönetim (junta), bu talebi yerine getirmezse, ECOWAS’ın askeri müdahale seçeneğini değerlendirebileceği bildirildi.
Bölgedeki gerilim artarken, ECOWAS’ın müdahale kabiliyeti harekete geçirildi. Bununla birlikte, müdahalenin zamanlaması ve nasıl gerçekleşeceği henüz belirsizdir; uzmanlara göre ise sonuçları oldukça yıkıcı olabilir.
Niamey’deki yerel bir inisiyatif, binlerce gönüllüyü mobilize ederek ülkenin güvenliğini sağlamayı hedefliyor. Bu gönüllüler, askeri yönetimi desteklemek, tıbbi yardım sağlamak ve teknik lojistik gibi görevleri üstlenecekler.
Nijer, Sahel bölgesinde demokratik bir ülke olarak öncü bir rol üstleniyordu. Ancak darbenin ardından bölgesel istikrar tehlikeye girdi ve uluslararası topluluk bu gelişmeleri kaygıyla takip ediyor.
Diplomatik bir çözüm hala olası görünse de, askeri baskının yoğunluğu belirleyici olabilir. ABD ve diğer Batı ülkeleri, durumu yakından takip ediyor ve farklı seçenekler arasında denge sağlama gayretinde.
Nijer’de Askeri Cunta Hükümeti Darbesi ve Saldırı: 17 Asker Hayatını Kaybetti
Askeri cunta hükümeti, Nijer’in batısında gerçekleşen saldırıda 17 askerin yaşamını yitirdiğini ve 20’sinin yaralandığını açıkladı.
Saldırı, askeri konvoyun Burkina Faso ve Mali sınırı yakınında gerçekleşti. Bölgede El Kaide ve IŞİD bağlantılı grupların faaliyetlerinin arttığı bilinmektedir.
Tillaberi bölgesinde gerçekleşen saldırının ardında kimliği belirsiz silahlı kişiler olduğu ifade edildi. Saldırıda 100’den fazla saldırganın öldüğü bildirildi. Tillaberi, Nijer, Mali ve Burkina Faso’nun ortak paylaştığı sınır hattının yer aldığı bir bölgedir.
Nijer, devrik devlet başkanını yargılayacaklarını duyurdu; ABD ise yargılanma planından “son derece rahatsız”
Nijer’in darbeci askerleri, Batı Afrika uluslarıyla diyaloğa açık olduklarını söyledikleri saatlerde devlet başkanı Mohamed Bazoum’u “ağır ihanet” ve devlet güvenliğini zayıflatma suçlamasıyla yargılayacaklarını duyurdu. ABD, gözaltındaki Nijer Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’un yargılanma planından “son derece rahatsız” olduğunu ifade etti.
Pazar gecesi devlet televizyonunda sözcü Albay Maj. Amadou Abdramane tarafından yapılan duyuruda, askeri rejimin “devrilen başkanı ve yerli ile yabancı suç ortakları hakkında yüksek ihanet ve Nijer’in iç ve dış güvenliğini zayıflatma suçlamalarıyla yetkili ulusal ve uluslararası makamlar önünde dava açmak için gerekli kanıtları topladığını” belirtti.
Nijer’in demokratik olarak seçilmiş başkanı Bazoum, 26 Temmuz’da başkanlık muhafızlarının üyeleri tarafından devrildi ve o zamandan beri başkent Niamey’deki başkanlık kompleksinde eşi ve oğluyla birlikte ev hapsinde tutuluyor.
ABD YARGILAMADAN SON DERECE RAHATSIZ
Öte yandan ABD, gözaltındaki Nijer Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’un yargılanma planından “son derece rahatsız” olduğunu ifade etti.
ABD, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Nijer’in askeri yöneticilerinin gözaltındaki cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’u yargılama tehditlerine tepki göstererek, bu adımın gerilimi artıracağını söyledi.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vedant Patel, “Başkan Bazoum’un haksız gözaltına alınmasının daha da ileri gittiği yönündeki haberlerden son derece rahatsızız” dedi.
Batı Afrika bölgesel bloğu ECOWAS, Nijer’e yaptırımlar uyguladı ve 26 Temmuz’da seçilmiş lider Bazoum’u deviren askeri darbeyi tersine çevirmek için “yedek bir askeri gücün” konuşlandırılmasını onayladı.
Nijer: olası askeri müdahale devrik Devlet Başkanının hayatını tehlikeye atar
Nijer cuntası yetkilileri, komşu ülkelerin devrik Devlet Başkanı Muhammed Bazoum’un yeniden iktidara dönmesini sağlamak amacıyla olası askeri müdahale durumunda onun hayatını tehlikeye atacaklarını açıkladı.
Associated Press’e konuşan iki Batılı yetkili, hassas durum nedeniyle isimlerinin gizli kaldığını belirterek, cunta temsilcilerinin ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Victoria Nuland’ın ülkeyi ziyaret ettiği sırada Muhammed Bazoum’a yönelik tehditlerini ilettiğini aktardı.
ECOWAS ‘YEDEK GÜÇ’ OLUŞTURUYOR
Bölgesel ECOWAS bloğu, darbenin ardından Nijer’de demokratik düzenin tekrar sağlanması amacıyla bir “yedek güç” konuşlandırılması talimatını Perşembe günü duyurdu. Ancak bu askeri müdahale gücünün detayları, konuşlanma yeri ve tarihi hakkında henüz net bir bilgi bulunmamaktadır.
ECOWAS üye devletlerinin liderleri Perşembe günü Nijerya’nın başkenti Abuja’da bir araya geldi. ECOWAS Komisyonu Başkanı Omar Alieu Touray, sadece “alt bölgedeki askeri yetkililerin yedek kuvvetini konuşlandırma kararlarını” onaylayabileceğini belirtti. Ayrıca, finansman konusunun görüşüldüğünü ve “uygun önlemlerin alındığını” ifade etti.
Halihazırda ECOWAS başkanlığını yürüten Nijerya Devlet Başkanı Bola Ahmed Tinubu, toplantının kapalı bölümünden önce yaptığı açıklamada “Diplomatik müzakereler ve diyalog ilkelerine vurgu yaparak yaklaşımımızı şekillendirmenin önemli olduğunu” belirtti.
Cuntanın ECOWAS’ın Muhammed Bazoum’u görevine iade etme için belirlediği Pazar gününe kadar süre tanımamasının ardından analistler, askeri müdahaleye destek azalırken bloğun seçeneklerinin daralmakta olduğunu ifade ediyor.
Nijer darbe lideri, Nijerya eski Merkez Bankası Başkanı ile görüştü
Nijerya’nın eski Merkez Bankası Başkanı ve eski Kano Emiri Sanusi Lamido Sanusi, çatışmayı arabuluculuk yapma amacıyla Çarşamba günü Nijer’in başkenti Niamey’de Nijer’in askeri darbe lideriyle bir araya geldi.
Nijer’deki darbe lideri General Abdourahmane Tchiani’nin kişisel olarak buluştuğu ilk heyet oldu. Tchiani, Batı Afrika bölgesel bloğu ECOWAS’tan gelen heyet dahil olmak üzere birkaç elçiyle görüşmeyi reddetti.
Genel Tchiani, daha önce Nijerya’nın dini lideri Sokoto Sultanı Sa’ad Abubakar III, ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Victoria Nuland ve birçok Afrika Birliği ve BM heyetini de reddetmişti.
Çarşamba günü Bay Sanusi, Gen Tchiani ile konuştuğunu ve ECOWAS başkanına, Nijerya Cumhurbaşkanı Bola Tinubu’ya bir “mesaj” ileteceğini ifade etti.
Bu görüşme, ECOWAS devlet başkanlarının, Nijer’deki askeri cunta tarafından devrilen Başkan Mohamed Bazoum’u göreve iade etme konusundaki son tarihi görmezden geldikten sonra atılacak adımları tartışmak üzere Nijerya’nın başkenti Abuja’da bir araya geleceği bir döneme denk geldi.
Nijer: Fransız Ordusu, Nijer Hava Sahasını İhlal Ederek Ulusal Muhafızlara Saldırı Düzenledi
Nijer’de darbenin ardından kurulan Vatanı Koruma Ulusal Konseyi’nin Başkanı Amadu Abdurrahman, Fransa ordusunun Nijer’in hava sahasını ihlal ederek Ulusal Muhafızlara yönelik bir saldırı düzenlediğini açıkladı.
Abdurrahman, yerel televizyonda yaptığı açıklamada, “Vatanı Koruma Ulusal Konseyi olarak yerel ve uluslararası toplumu, Nijer’de yaşanan son derece önemli olaylara, Fransa güçlerinin topraklarımızdaki davranışına ilişkin bilgilendiriyoruz. Bugün, 9 Ağustos 2023 tarihinde, sabah saat 6.30’da Nijer Ulusal Muhafızlarının mevzileri saldırıya maruz kaldı” dedi.
Saldırının ayrıntıları hakkında herhangi bir ölü veya yaralı sayısı belirtilmedi. Fransız güçleri, saldırı sonrasında “yakalanan teröristleri serbest bıraktıklarını” açıkladı. Saldırının merkezinde yer alan olaylardan biri, Çad’ın başkenti N’Djamena’dan havalandığı belirtilen bir savaş uçağının Nijer hava sahasına girerek yerel hava trafik idaresiyle iletişimi kesmesi oldu.
ECOWAS’tan Nijer’deki cunta ile bağlantılı isimlere karşı mali yaptırım kararı
Nijerya Devlet Başkanı ve ECOWAS Başkanı Bola Ahmed Tinubu’nun Medya ve Halkla İlişkiler Danışmanı Ajuri Ngelale, Nijer’deki askeri darbeye ilişkin olarak basın mensuplarına açıklamalarda bulundu. Ngelale, Tinubu’nun talimatları doğrultusunda Nijerya Merkez Bankası’nı (CBN) Nijer’deki askeri cuntayı desteklediğine inanılan kişilere mali yaptırımlar uygulamak için adımlar attığını belirtti.
Ajuri Ngelale, yaptırımların detaylarını ve etkilenen kişilerin kimliklerini açıklamasa da, ECOWAS’ın Nijer’deki askeri cuntaya uygulanan mali yaptırımlar konusunda önceden var olan bir uzlaşı pozisyonunu vurguladı.
Ngelale, ayrıca askeri cuntaya verilen 7 günlük ültimatomun Bola Ahmed Tinubu’nun kişisel bir kararı olmadığını, ancak ECOWAS’ın kararı olduğunu altını çizdi.
ECOWAS, Nijer’deki 26 Temmuz’daki askeri darbenin ardından 30 Temmuz’da askeri cunta grubuna Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un serbest bırakılması ve göreve dönmesi için 7 günlük bir süre tanımıştı. Ancak ECOWAS’ın, 6 Ağustos gece yarısı dolan sürenin ardından askeri operasyon başlatmadığı belirtildi.
ECOWAS, Nijer’deki askeri darbeyle ilgili gelişmeleri takip etmek amacıyla 10 Ağustos’ta Nijerya’nın başkenti Abuja’da tekrar bir araya gelme kararı aldı.
Fransa, Burkina Faso’ya olan tüm desteğini askıya aldı
Fransa, Burkina Faso’ya olan tüm kalkınma yardımını ve bütçe desteğini askıya aldığını açıkladı.
Bu karar, Burkina Faso’daki askeri hükümetin komşu Nijer’deki darbe liderlerine karşı herhangi bir ‘silahlı müdahaleyi’ savaş ilanı olarak göreceğini belirtmesinin ardından yapıldı.
Mali’deki askeri hükümet de aynı tutumu benimsedi.
Batı Afrika ülkeleri birliği ECOWAS, Nijer’deki askeri darbe liderlerine anayasal düzeni geri getirme ve devrilen Devlet Başkanı Mohamed Bazoum’ü göreve iade etme süresinin pazar akşamı sona erdiğini belirtti, fakat henüz herhangi bir açıklama yapılmadı.
ECOWAS, tüm diğer siyasi ve diplomatik seçeneklerin başarısız olması durumunda bu seçeneğin “son çare” olacağını belirtmişti.
Nijer’deki darbe, Afrika’nın “darbe kuşağı” olarak bilinen bölgede sadece üç yıl içinde gerçekleşen yedinci darbe oldu.
Nijer ‘Müdahale Tehdidi’ Nedeniyle Hava Sahasını Kapattı
Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), demokratik yollarla seçilmiş olan Nijer Devlet Başkanı Mohamed Bazoum’u, Pazar günü saat 23.00’e kadar göreve iade edilmezse, güç kullanma tehdidinde bulunarak uyardı. Nijer olası müdahale tahditine karşı hava sahasını kapttığını açıkladı.
ECOWAS, bir hafta önce verdiği süre dolmadan önce generallerin iktidardan çekilmesini talep etti. “Komşu ülkelerin hazırlıklarıyla daha da netleşen müdahale tehdidiyle karşı karşıya kalan Nijer’in hava sahası Pazar gününden itibaren bir sonraki duyuruya kadar tüm uçaklar için kapatılmıştır” şeklinde açıklama yapıldı.
Flightradar24 uçuş takip sitesine göre Pazartesi günü erken saatlerde Nijer semalarında hiçbir uçak faaliyet göstermiyordu.
Nijer’de iktidarda bulunan Ulusal Vatanı Koruma Konseyi (CNSP), isim vermeden iki Orta Afrika ülkesinin “müdahaleye hazırlık için ön konuşlanma” yaptığını açıkladı.
Binlerce darbe destekçisi, Pazar günü başkent Niamey’de CNSP’yi desteklemek için toplandı. 1974’te Nijer’in ilk darbe liderinin adını taşıyan Seyni Kountche Stadyumu’nda, aralarında General Mohamed Toumba’nın da bulunduğu CNSP liderleri sevinçli bir kalabalığı selamladı. Stadyum Rus bayraklarıyla donatılmıştı ve destekçileri CNSP liderlerinin portrelerini taşıyordu.
ECOWAS GENELKURMAY BAŞKANLARI ASKERİ MÜDAHELE PLANINDA ANLAŞTI
ECOWAS genelkurmay başkanları, Cuma günü, 2020’den bu yana Afrika’nın Sahel bölgesini vuran birkaç darbenin sonuncusu olan krize yanıt vermek için olası bir müdahale planı üzerinde anlaştı. ECOWAS komiseri Abdel-Fatau Musah, “Diplomasinin işe yaramasını istiyoruz ve onlara (orduya) yaptıklarını tersine çevirmeleri için her fırsatı verdiğimiz mesajının açıkça iletilmesini istiyoruz” dedi.
Nijer ile uzun bir kara sınırını paylaşan Cezayir, askeri bir çözüme karşı uyarıda bulundu. Cezayir Cumhurbaşkanı Abdelmadjid Tebboune Cumartesi günü bir televizyon röportajında, “Herhangi bir askeri müdahaleyi kategorik olarak reddediyoruz” dedi. Nijer ile yaklaşık 1,000 km uzunluğunda bir sınırı paylaştığı için bunun “Cezayir için doğrudan bir tehdit” olacağını söyledi.
Bölgesel savaş tehdidinin ortasında Batı Afrika ülkeleri bir taraf seçmek için yarışıyor. Nijerya, Senegal ve Fildişi Sahili asker göndereceklerini açıklarken, Nijerya Senatosu Tinubu’nun asker gönderme talebini henüz onaylamadı ve başkanın güç kullanımı dışındaki seçenekleri araştırmasında ısrar etti.
Buna karşılık, her ikisi de ECOWAS üyesi olan ancak son darbelerle işbaşına gelen ordu destekli hükümetler tarafından yönetilen Burkina Faso ve Mali, Nijer’e yapılacak herhangi bir müdahalenin kendilerine karşı da savaş ilanı sayılacağını açıkladı.
Nijer, 2012’den bu yana Sahel’e musallat olan cihatçı isyanlarla mücadeleye yönelik Batı stratejilerinde kilit bir rol oynadı. Fransa ile ABD ülkede sırasıyla yaklaşık 1.500 ve 1.000 asker konuşlandırdı. 2017 yılında Nijer, militanları hedef almak üzere ülkede silahlı Amerikan insansız hava araçlarının kullanılmasına onay vermişti. Fransa darbeden bu yana yüzlerce vatandaşını Nijer’den tahliye etti. İtalya savunma bakanlığı, Pazar günü 10 ABD askeri personeliyle birlikte 65 askeri personeli Nijer’den uçurduğunu açıkladı.
Washington bugüne kadar askerlerini Nijer’den çekme niyetinde olmadığını, ancak durumu yakından izlediğini belirtti.
WAGNER FAALİTELERİ ARTTI
Bölgede Fransız karşıtlığı artarken, Rusya’nın Wagner paralı asker grubu aracılığıyla yürüttüğü faaliyetler de arttı. Moskova, Nijer dışından silahlı müdahaleye karşı uyarıda bulundu.
Paris, dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Nijer’in büyük ölçüde dış yardıma bağımlı olduğunu ve Bazoum’un devlet başkanlığı görevine iade edilmemesi halinde bu yardımın kesilebileceği uyarısında bulundu.
63 yaşındaki Bazoum, 26 Temmuz’dan bu yana Niamey’deki resmi konutunda ailesiyle birlikte darbe liderleri tarafından tutuluyor. Bazoum, 2021 yılında Nijer’de iktidarın ilk kez bir sivil hükümetten diğerine geçmesini sağlayan seçimi kazanmıştı.
ECOWAS, Batı Afrika’da ekonomik işbirliğini teşvik etmek ve bölgesel kalkınmayı desteklemek amacıyla 1975 yılında kurulmuş bir bölgesel ekonomik topluluktur. Başta ekonomik entegrasyon olmak üzere siyasi ve sosyal konularda işbirliği yapar. ECOWAS üye ülkeleri arasında Nijer de yer alır.
