Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü araştırmacıları, Dünya’dan 1336 ışık yılı uzaklıktaki Kepler-451 çift yıldız sisteminde iki gezegen keşfetti.
Kepler-451 çift sisteminde keşfedilen iki yeni gezegenle birlikte toplamda bu üç gezegen, uluslararası isimlendirme kurallarına göre “Kepler451b”, “Kepler451c” ve “Kepler451d” isimleri ile astronomi camiasının ortak ötegezegen kataloğunda (exoplanet.eu) yerlerini aldı.
Keşifi Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Başkanı ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim Osman Selam, aynı bölümden araştırma görevlisi Ekrem Murat Esmer, Doç. Dr. Özgür Baştürk ve Prof. Dr. Selim Osman Selam ile İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden Doktor Öğretim Üyesi Sinan Aliş tarafından gerçekleştirildi.
Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’nde bulunan 80 santimetre çaplı Prof. Dr. Berahitdin Albayrak teleskobu ve İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nin Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi Yerleşkesi’nde bulunan 60 santimetre çaplı teleskobu ile çift yıldızın ışık ölçüm gözlemlerinin yapıldığını belirten Prof. Dr. Selim Osman Selam, Kepler ve TESS uzay teleskoplarının elde ettiği gözlemlerin de kullanıldığını ve çift yıldızın tutulma zamanlarının analiz edildiğini söyledi
Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’nde bulunan 80 cm çaplı Prof. Dr. Berahitdin Albayrak teleskobu, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin 1 m çaplı T100 teleskobu ve İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nin Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi yerleşkesinde bulunan 60 cm çaplı teleskobu ile elde edilen ışık ölçüm gözlemlerinin yanı sıra Kepler ve TESS uzay teleskoplarının elde ettiği gözlemler de kullanılarak yapılan bu çalışmada, çift yıldızın tutulma zamanlarının analiz edilmesi ile Kepler-451 sisteminde daha önce keşfedilmiş olan bir gezegene ilave olarak Jüpiter benzeri iki adet gezegenin daha varlığı tespit edildi.
Keşfedilen gezegenlerin çift yılıdız sistemi etrafındaki bir yıllarının (yörünge dönemleri) 43 gün ve 1800 gün sürdüğü hesaplandı, önceden keşfi yapılmış olan gezegenin yörünge dönemi ise 406 gün olarak güncellendi. Türk astronomlarca keşfedilen bu yeni gezegenler 1.76 ve 1.6 Jüpiter kütlesine sahip gaz devleri olup, sistemde 2015 yılında keşfedilen gezegene benzer kütlededir (1.86 Jüpiter kütlesi)..
Araş. Gör. Ekrem Murat ESMER’in doktora tez çalışması kapsamında incelenen çift yıldız sistemlerinden biri olan Kepler-451 sistemi, yaklaşık 29300 oC yüzey sıcaklığına sahip altcüce türü bir yıldız ile 2580 oC yüzey sıcaklığındaki cüce türü bir yıldızdan oluşmaktadır. Bu sistemde görülen tutulmaların zamanındaki değişimler kullanılarak gezegenlerin keşifleri gerçekleştirildi.
Yapılan çalışmada toplamda üç gezegen barındıran bu sistemin kararlı yörüngelerde dolandıkları da tespit edildi. Bu keşifler, çift yıldız sistemleri etrafında tutulma zamanlamasıyla keşfedilmiş 21. ve 22. gezegen olması bakımından da önemlidir. Ayrıca, Kepler-451, Kepler-47’den sonra etrafında ikiden fazla gezegen keşfedilen ikinci çift yıldız sistemi olmuştur.
Çalışma, TÜBİTAK tarafından Doç. Dr. Özgür Baştürk yürütücülüğünde sürdürülen 118F042 numaralı, “Zamanlama Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi” başlıklı 1001 AR-GE Projesi kapsamında desteklenmiştir.
Kepler-451 sistemindeki gezegenlerin keşfinin açıklandığı bilimsel makale Oxford Üniversitesi Yayınları tarafından basılan “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” dergisinde yayınlandı.
Keşifi Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Başkanı ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim Osman Selam, ” Bu gözlemlerimizle Kepler-451 sisteminde daha önce keşfedilmiş olan bir gezegene ilave olarak Jüpiter boyutlarında iki dev gezegenin daha varlığını keşfetmiş olduk.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’den ilk gezegen keşfi de Ankara Üniversitesine aitti, böylece ikinci gezegen keşfi de yine Ankara Üniversitesinde yapılmış oldu.
Kaynak: Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
