Prigojin geri adım attı, Wagner güçleri çekiliyor

Rus paralı askerlerin Wagner lideri olan Yevgeni Prigojin, Telegram hesabından yayınladığı sesli mesajda, “Rusya’nın başkenti Moskova’ya doğru ilerleyen Wagner konvoylarının geri dönerek üslerine gideceklerini” belirtti.

Prigojin, “kan dökülmemesi” amacıyla böyle bir karar aldığını ifade etti.

Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun ofisinden yapılan telefon görüşmesiyle Prigojin’in açıklamaları doğrulandı.

Ukrayna basınında çıkan haberlere göre, Wagner savaşçılarına güvenlik garantileri sağlandığı belirtilmektedir. Ancak bu garantilerin içeriği henüz bilinmemektedir.

Rusya’daki WAGNER krizi gelişimi ve muhtemel sonuçları

Kremlin, 24 Haziran’da geç saatlerde, Belarus diktatörü Alexander Lukashenko’nun, Wagner Grubu finansörü Yevgeny Prigozhin’in Rusya’da suçlamalarla karşılaşmadan Belarus’a seyahat edeceği bir anlaşma müzakere ettiğini duyurdu.

“Anlaşma kapsamında, Wagner Grubu savaşçılarının bir kısmı Rusya Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayacak ve Wagner personeli silahlı bir isyana katıldıkları için suçlanmayacak. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Rus yetkililerin Prigozhin’e yönelik suç dosyasını kapatacağını ve Prigozhin’in Belarus’a gideceğini açıkladı. Peskov, “kan dökülmesini önlemek amacıyla” anlaşmayı Lukashenko’nun arabuluculuk rolüne teşekkür ederek duyurdu.

Prigozhin’in açıklamasında, Lukashenko’nun müzakerelere dahil olduğunu belirtti, ancak anlaşmanın ayrıntıları hakkında bilgi vermedi. Anlaşmanın nasıl ve hangi zaman çizelgesiyle uygulanacağı, her taraf için beklenen sonuçlar ve tüm ilgili tarafların anlaşmaya ne ölçüde uyması gerektiği şu anda belirsizlik taşımaktadır.

“Wagner Grubu, 23 ve 24 Haziran tarihlerinde Rostov-on-Don’daki Rus Güney Askeri Bölgesi (SMD) karargahını kuşattı ve Moskova Şehri’ne 330 km mesafeye kadar ilerledi. Rus kaynakları, Wagner hedeflerine saldıran Ka-52 helikopterlerinin Voronezh’deki otoyolda vurulduğu görüntüleri paylaştı. Çatışmalarda 13 pilot ve havacının öldüğü bildirildi. Wagner güçlerinin üç Mi-8 MTPR elektronik harp helikopteri, bir Mi-8 helikopteri, bir Ka-52 helikopteri, bir Mi-35 helikopteri, bir Mi-28 helikopteri ve bir An-26/Il-28 nakliye uçağını düşürdüğü iddia edildi.

Wagner Grubu’nun M4 otoyolunda ilerleyen konvoyları, önemli miktarda ağır ekipman taşıyordu. Çeşitli askeri bloglar, Wagner konvoyunun 4.000’e kadar personel ve MRAP’lar, T-90M ana muharebe tankları, BMP piyade savaş araçları, Pantsir hava savunma sistemleri ve Grad MLRS sistemleri de dahil olmak üzere 40 ila 50 araçtan oluştuğunu iddia ettiler.”

KREMLİN TEPKİ VERMEDE ZORLUKLAR YAŞADI 

Kremlin, Wagner’ın ilerlemelerine etkili ve hızlı bir tepki verme konusunda zorluk yaşadı.Bu durum sürpriz bir gelişmenin ve Ukrayna’daki ağır kayıpların etkisiyle iç güvenlik zayıflıklarını ortaya çıkardı. 

Kremlin’in ayrı bir askeri gücün Rusya’nın güney askeri bölgesi karargahını ele geçirmesi ve Moskova’ya ilerlemesi karşısında özel iç güvenlik organları etkili bir yanıt veremedi.  

23 Haziran’da Rus yetkililer Prigozhin’in silahlı isyanına karşı Rosgvardia (Rus Ulusal Muhafız), özel polisi (OMON) ve özel hızlı müdahale (SOBR) birimlerini harekete geçirdi. Bazı askeri blog yazarları Rosgvardia birimlerinin Moskova Oblastı’na ve Rostov Oblastı’na doğru seyir halinde olduklarını bildirdi.Fakat Rosgvardia birimlerinin Wagnerle herhangi bir teması olduğuna dair bir bilgi yok. Rosgvardia’nın kuruluş amacı, Moskova’ya yönelik veya Rus hükümetinin iç güvenliğine yönelik tehditlerden korumaktır. Önemli askeri varlıkları ele geçiren Wagner ile mücadele etmeyi başaramaması dikkat çekicidir. 

Bazı Rus yorumcular iç savunma için aktifleştirilen personelin çoğunun askeri personel ve Rosgvardia birimleri olduğunu, Rus yetkililer neden daha geniş ve uzman güvenlik güçlerini harekete geçirmek yerine askeri personeli tercih ettiğini sorguladı. Ramzan Kadirov’un Çeçen güçleri teorik olarak iç güvenlik konusunda uzmanlaşmış olsalar da Wagner ilerlemelerine yanıt olarak hareket geçselerde, Wagner’la hiç karşılaşmadı veya çatışmadı. 

Rusya Savunma Bakanlığı Prigozhin’in silahlı isyanını Ukrayna kuvvetlerine fırsat sunmakla suçladı ve Ukrayna kuvvetleri iç karışıklığı kullanarak Bakhmut yönünde saldırılar başlattığını iddia etti. Ancak birçok askeri blog yazarı, Rus kuvvetlerinin Ukrayna saldırılarını püskürtmeye devam ettiğini iddia etti. Özellikle Rostov-on-Don’daki SMD karargahında yaşanan “kargaşaya” rağmen Avdiivka-Donetsk Şehri cephesinde hizmet veren SMD unsurlarını övdü. Prigozhin’in isyanı Rus kuvvetlerinin birçok arka bölgede rezerv eksikliği yaşadığını ortaya çıkardı.Bu durum Ukrayna’daki Rus personelin moralini düşüreceğini göstermiştir. 

Putin, Rusya Savunma Bakanlığı’nın kontrolünü merkezileştirmek için çaba harcadığı bilinmektedir. Prigozhin, Savunma Bakanlığı’nı Wagner dahil Rus düzensiz kuvvetlerini kontrol ettiği iddiasıyla suçlayarak Putin’i eleştirmeden silahlı isyanını haklı çıkarmaya çalıştı. Ancak Putin, televizyon konuşmasında Prigozhin’i kınayarak silahlı isyanı başlatmak ve ihanet işlemekle dolaylı olarak suçladı. Putin’in sert tutumu, Rus Savunma Bakanlığı kurumuna ve Rus düzensiz birimlerini resmileştirmeye yönelik çabalarına devam ettiğini gösterdi ve Wagner Grubu gibi aktörleri desteklemeyeceğini vurguladı.

Lukashenko aracılığıyla yapılan anlaşma, Prigozhin liderliğindeki Wagner Grubu’nun mevcut formunu ortadan kaldırarak Rusya Savunma Bakanlığı’na (MoD) bağlı olmasını sağlayacak. Anlaşma, Prigozhin’in Wagner Grubu üzerindeki kontrolünü kaybetmesine karşılık isyan ve ihanet suçlamalarının düşmesini içeriyor. Ancak, Wagner personelinin isyana katılmamış olanlarının tanımlanması belirsizliğini koruyor ve Wagner Grubu’nda görev almış olan personelin durumu belirtilmemiştir. Anlaşma, Wagner Grubu’nun bir kısmını Rus MoD’un denetimi altına alacak, ancak Wagner personeli ile Rus Silahlı Kuvvetleri’nin gelecekte nasıl birlikte hizmet edeceği belirsizdir. Putin’in Savunma Bakanı Shoigu ve Rus Genelkurmay Başkanı Gerasimov üzerindeki tutumu belirsizdir ve askeri görev değişikliklerinin Putin’in yetkisi olduğu belirtilmiştir.

Lukashenko, Putin’in Moskova’ya yönelik askeri hareketi durdurması için doğrudan bir rol oynadı ve Prigozhin ile müzakereler yaparak isyanı çözmeye çalıştı. Lukashenko’nun bu rolü, Putin için aşağılayıcı olabilir ve Lukashenko’nun kendi çıkarlarına hizmet edebilir.

Prigozhin’ın isyanı, ultranasyonalist topluluk, Rus hükümeti ve Wagner Grubu içindeki destek tabanını daha da erozyona uğrattı. Wagner’a bağlı yetkililer ve Wagner ile ilişkili bölgeler, Prigozhin’in çabalarını kınadı ve Prigozhin’in Moskova’ya yönelik girişimini gerçekleştirmemesi birçok kişiyi memnuniyetsiz etti.Lukashenko’nun Prigozhin ile anlaşma yapması, Wagner personelini rahatsız edebilir.

DEĞERLENDİRME 

Prigozhin’in isyanı harekete Kremlin’in ciddi zayıflıklarını ortaya çıkarmıştır. Kremlin’in, isyanı bastırmak için hızlı bir şekilde güçlerini kullanamaması, Putin’in iç tehditlere karşı zayıflığını göstermiş ve gücü üzerindeki tekeli daha da zayıflatmıştır.

Prigozhin ve onun özel askeri güçleri, Rusya’nın merkezi devletten bağımsız olarak etkileyici sonuçlar elde edebildiklerini göstermiştir. Wagner özel askeri gücün hareketi, Rusya’nın askeri rezervlerinin zayıflığını ve tecrübesiz erlerin Rusya’nın sınırlarını korumada ne kadar tehlikeli olabileceğini ortaya koymuştur.

Kremlin, bilgi alanında hızlı bir şekilde yanıt vermede zorluk çekmiştir ve Rostov-on-Don’daki bazı sakinler Prigozhin’i desteklemiş veya sıcak karşılamıştır. Kremlin’in Prigozhin’in hareketinden haberdar olmaması, Rusya’nın iç istihbarat servisi olan FSB’nin iyi bir performans sergilemediğini göstermektedir.

Prigozhin’in isyanı Rusya hükümeti üzerinde ve Ukrayna’daki savaş çabaları üzerinde ciddi bir etkisi olacağı tahmin edilmektedir, ancak Rus hükümetinin hemen çöküşünü öngörmek doğru değildir.

Lukashenko-Prigozhin anlaşmasının Rusya Savunma Bakanlığı liderliği üzerindeki olası etkileri belirsizdir.Bazı Rus kaynakları, Kremlin’in anlaşmanın bir parçası olarak Savunma Bakanlığı liderliğinde değişiklikler düşünebileceğini öne sürdü. Putin’in eski güvenlik görevlisi ve Rusya Özel Operasyonlar Kuvvetleri’nin eski başkanı olan Tula Oblast valisi Alexei Dyumin’in Savunma Bakanı olarak Şoygu’nun yerine geçebileceği öne sürüldü.Savunma Bakanlığı liderliğindeki herhangi bir değişiklik, doğrudan Şoygu ve Gerasimov’u Ukrayna’da on binlerce Rus askerinin ölümünden sorumlu tutarak silahlı isyanını haklı çıkaran Prigozhin için önemli bir zaferi temsil edecektir.

Putin halka hitap etti: ‘Her türlü fitne, ölümcül tehdittir, eylemlerimiz çok sert olacak’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, halka hitaben yaptığı konuşmada, “Şu anda, halkımızın geleceği belirleniyor ve tüm güçlerin birleşmesi gerekiyor, her türlü kavgayı bir kenara atmak lazım. Her türlü fitne, ölümcül tehdittir ve eylemlerimiz çok sert olacak” dedi.

Putin ayrıca Rusya vatandaşlarına, Silahlı Kuvvetler personeline, güvenlik güçleri ve özel servislerin personellerine, cephede savaşan ve düşman saldırılarını püskürten kahraman askerlere ve komutanlara da seslendi. 

Konuşmasında, “Bugün bir kez daha tüm cephelerdeki komutanlarla konuştum. Yalan ve tehditler yoluyla bu suç macerasının içine çekilenlere, ağır suç yoluna, silahlı isyan yoluna girenlere de sesleniyorum” ifadelerini kullandı.

Putin, Rusya’nın geleceği için ağır bir mücadele verdiğini belirtti ve Batı’nın tüm askeri ve enformasyon araçlarının Rusya’ya karşı kullanıldığını vurguladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, halka hitaben yaptığı konuşmada, “Şu anda, halkımızın geleceği belirleniyor ve tüm güçlerin birleşmesi gerekiyor. Her türlü kavgayı bir kenara atmak lazım. Toplumumuzu bölme girişimleri, sırtından bıçak saplamaktır. Ülke idaresi Rusya’da bir kez daha bölünmeye izin vermeyecek, halkımızı koruyacağız. Tüm zorlukların üstesinden gelip daha güçlü olacağız” dedi.

Putin, özel askeri harekat bölgesinde savaşan Wagner savaşçılarını kahramanlar olarak nitelendirdi ve isyan başlatanları ihanetle suçladı. İç fitne ve devlete yönelik her türlü tehdidin ölümcül olduğunu belirten Putin, Rusya’nın bu tür tehditlere karşı korumaya yönelik sert eylemler gerçekleştireceğini ifade etti. Rusya ordusunun silahlı isyan organize edenleri etkisiz hale getirmek için gerekli emirleri aldığını söyleyen Putin, isyan girişiminden sorumlu olan herkesin cezasını çekeceğini vurguladı.

Putin, konuşmasında aşırı hırslar ve kişisel çıkarların ülke ve halka ihanet yol açtığını belirtti. Wagner Grubu savaşçıları ve komutanlarına ihanetin bu şekilde gerçekleştiğini ifade eden Putin, vatanlarını koruma ve savunma konusunda kararlı olduklarını söyledi. İstikrarın sağlanması için adımlar atılacağını belirten Putin, Rostov-on-Don’daki durumun karmaşık olduğunu ve birliği bölme eylemlerinin halka ihanet olduğunu ifade etti. Birliğin, konsolidasyonun ve sorumluluğun gerekliliğini vurgulayan Putin, dış düşmanların iç kavgalardan yararlanabileceğini ve bu kavgaların bir kenara bırakılması gerektiğini belirtti.

PRİGOZHİN: ROSTOV’U KONTROL ALTIN ALDIK

Prigozhin’ın basın servisi, yerel saatle 24 Haziran sabahı saat 08.00’den kısa bir süre önce bir video yayınladı ve Prigozhin, Rostov’daki tüm askeri üslerin, hava üssü de dahil olmak üzere Wagner’in kontrolü altında olduğunu iddia etti.

İddiaya göre, güney bölgesi askeri karargahında yerel saatle 07.30’da çekilen videoda Prigozhin, Rostov’daki ana askeri karargahın personelinin “sorunsuz bir şekilde” çalışmaya devam ettiğini belirtti. Rostov veya Rostov-on-Don, Rusya’nın güneyinde, Ukrayna’nın doğu sınırından 90 kilometre uzaklıkta, 1.15 milyon nüfusu olan bir şehirdir.

Prigozhin ayrıca, Wagner birliklerinin Rus Savunma Bakanlığı’nın çalışmalarını engellemediğini ve cephe hattındaki durumun farklı nedenlerden dolayı çöktüğünü belirtti.

Wagner birliklerinin Rostov’daki askeri üsleri ele geçirdikten sonra, Prigozhin’e göre savaşın durumu hakkında “birçok yeni şey” öğrendiler.

Prigozhin, “büyük bir alanın” kaybedildiğini iddia etti. Ölü sayısının, Vladimir Putin’e resmi olarak bildirilen rakamlardan üç ila dört kat daha fazla olduğu iddia ediliyor. Televizyonda bildirilen kayıpların da gerçek kayıpların 10 kat daha az olduğunu ekledi.

Daha önce Prigozhin, birliklerinin Rusya’nın Rostov Oblast bölgesine girdiğini ve “sivil bir konvoy” olarak adlandırdığı bir hedefe ateş açan bir helikopteri düşürdüklerini söylemişti.

Prigozhin, basın servisinin Telegram kanalına yüklenen sesli bir mesajında, “Şimdi Rostov’a giriyoruz. Savunma Bakanlığı birimleri, ya da daha doğrusu askerlik hizmetini yapmak üzere gönderilen askerler, yolu kapamak için gönderildiler, ancak geri çekildiler” dedi.