Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda İstanbul’da gerçekleştirilen tahıl görüşmeleri ardından tahılın dünya pazarlarına ulaşmasının önünü açacak anlaşma, Rusya ve Ukrayna tarafları tarafıdan ayrı metinler halinde imzalandı.
Tahıl Sevkiyatı Anlaşması imza töreni, Rusya ve Ukrayna tarafları, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in katılımıyla Dolmabahçe Ofisi’nde düzenlendi.
Tahılın dünya pazarlarına ulaşmasının önünü açacak anlaşmada Rusya’yı temsilen Savunma Bakanı Sergey Şoygu imza attı. Ukrayna tarafının imzası ise Aleksandr Kurbakov tarafından atıldı.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise her iki metni de imzaladı. Rusya ve Ukrayna, birbirleriyle bir anlaşmaya imza atmadı. Bunun yerine iki ayrı belge imzalandı.
Dolmabahçe Sarayı’ndaki törende BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a teşekkür etti, “Bu anlaşma sizin ısrarlı çabalarınız sayesinde oldu” dedi.
Varılan anlaşma ile yalnızca taraflardan birinin değil, tüm dünyanın kazandığını söyleyen Guterres,”Tahıl sevkiyatı küresel gıda arzındaki açığı kapatacak ve fiyatların düşmesini sağlayacak.” İfadelerini kullandı.
Guterres’in ardından konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Milyarlarca insanı bekleyen açlık tehlikesinin önünün alınmasına katkı sağlayacağız. Karadeniz’den dünyanın pek çok ülkesine bir nefes borusu açmış olacağız.” dedi.
Erdoğan, bu planın icrası ve denetimi İstanbul’da kurulacak müşterek koordinasyon merkezi tarafından yapılacağını söyledi.
UKRAYNA LİMANLARINDA SIKIŞAN TAHIL ÜRÜNLERİ DÜNYA PAZARINA AÇILACAK
Anlaşma ilk etapta 120 gün boyunca uygulanacak, sonra yenilenecek. BM ile Rusya da ayrı protokol imzalayacak. Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor.
Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya’nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova’dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.
Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek.
Anlaşmaya göre gıda yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz’e ulaşacak ve önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak.
Bu süreçte, Rusya’nın ateşkes uygulayacağı ve gemilerin güvenliğini tehlikeye atmayacağı basına yansıyan haberlerde yer almıştı.
Ukrayna ise Rus gemilerinin Ukrayna kara sularına hiçbir şekilde girmemesini istiyor.
OPERASYONUN MERKEZİ İSTANBUL OLACAK
Ukrayna’ya silah taşıyan gemilerin girmemesi için denetlemelerin kim tarafından yapılacağı sorusuna yanıt veren yetkili, denetlemelerin Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM tarafından yapılacağını belirterek, bir Türk limanında gemiye binecek olan ekiplerin belirlenmesi konusunda görüşmeler yaptıklarını söyledi.
Üst düzey yetkili, Türkiye’nin söz konusu denetlemelere müdahil olacağını belirterek, “Türkiye personel temin edecek, ama biz de, iki taraf da orada olacağız.” dedi.
Bunun dörtlü bir denetleme olacağını vurgulayan yetkili, “Anlaşma, gemilerin Karadeniz boyunca belirli kanalları ve bir koridoru izlemesi için olduğundan, bu koridorun dışına çıkıp çıkmadıkları izlenecek. Bunu yaparlarsa (ihlal durumunda), İstanbul’daki ortak kontrol merkezi, bu hareketin daha fazla inceleme gerektirip gerektirmediğine karar verecek.” değerlendirmesini yaptı.
Tarafların bu girişimin bir parçası olduğu belirlenen gemilere bu kanallardan saldırmama konusunda hemfikir olduğunun açıkça ifade edildiğini kaydeden yetkili, “Herhangi bir durum olursa, bunu çözmek için esasen bu operasyonun denetlenmesini yürütmek Ortak Koordinasyon Merkezi’nin görevi olacaktır.” dedi.
Üst düzey BM yetkilisi, “İstanbul’daki merkez bu operasyonun kalbi olacak. (Bu) Bu hatlar boyunca fiilen fiili bir ateşkestir.” dedi.
KAYNAK: Ajanslar, Sputnik, BBC, A.A.
